Nieuwsberichten van NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats

De Nederlandse Kastelenstichting (NKS) zoekt per direct een coördinator pleitbezorging | De vacature betreft een betaalde functie op parttime basis, voor tenminste 16 uur per week Lees meer

Zonder de expertise en inzet van experts kunnen wij onze kastelen en buitenplaatsen niet behouden voor huidige en toekomstige generaties. De ‘NKS-experts’ adviseren ons op vrijwillige basis over relevante beschermingsvraagstukken en zijn nauw betrokken bij:
-Gerichte beschermingsacties (indienen zienswijzen, inspreken, ondersteunen of initiëren procedures, adviseren en begeleiden etc.
-Pleitbezorging richting beleidsmakers, politici en andere relevante belanghebbenden
-Het inventariseren, analyseren, agenderen en aandragen van oplossingen voor bedreigingen van kastelen en buitenplaatsen.

Tot onze vreugde hebben wij reeds de eerste enthousiaste NKS-experts in ons midden kunnen verwelkomen. Aan de expertgroep nemen deel: Petra van Boheemen, Monique Boskma, Annemieke Hogervorst, Frans Krabbendam, Albert Schimmelpenninck, Machteld de Vos van Steenwijk, Johanna van der Werff (coördinator expertgroep) en Ben Olde Meierink (tot op heden hoofd onderzoek bij de NKS en binnenkort met pensioen).

Op donderdag 16 september was de startbijeenkomst van de NKS-expertgroep op Ter Eem. Tijdens de middag is verder ingegaan op de beschermingsactiviteiten en de groeiende urgentie die daarmee is gemoeid, de organisatie en verdere ontwikkeling van de expertgroep. Ook is uitgebreid stilgestaan bij de wens om nog intensiever te gaan samenwerken met andere relevante organisaties in het veld. Een vervolgafspraak is gepland.

Word NKS-expert
Wij zijn nog op zoek naar extra experts. Ben jij geïnteresseerd om je in te zetten voor kastelen en buitenplaatsen in Nederland en deskundig op een of meer van de volgende gebieden?
-Kastelenkunde/bouwkunde/bouwhistorie/archeologie
-Kunstgeschiedenis/bibliotheken/archieven
-Landschap/park/tuin/biologie/ecologie/water
-Juridisch (fiscaliteit)/bestuurskunde/planologie
-Pleitbezorging richting overheden/politiek
-Fondsenwerving/subsidies.

Meld je dan graag aan.
Stuur je cv met korte motivatie ter attentie van: Anniek Meinders (bestuurslid Nederlandse Kastelenstichting), info@kastelen.nl. Meer informatie: neem contact op met Anniek Meinders (bestuurslid) of Robert Quarles van Ufford (voorzitter) via info@kastelen.nl.

Vandaag is het boek "Tussen Doorn en Driebergen - Parels in het hart van de Stichtse Lustwarande" van de auteur Teun Bleijenberg gepresenteerd op buitenplaats Doornveld (Six Architects). Op Open Monumentendag mocht Robert Quarles van Ufford, voorzitter van de Nederlandse Kastelenstichting het eerste boek in ontvangst nemen. Robert Quarles van Ufford ging vandaag in op het thema van de Open Monumentendag "Mijn monument is jouw monument" waarbij de centrale vraag: Hoe bereiken we zoveel mogelijk mensen op deze dag en hoe zorgen wij ervoor dat iedereen zich welkom voelt op de vele monumenten die ons land rijk is.

Als voorzitter van de Nederlandse Kastelenstichting vindt Robert Quarles van Ufford het een grote eer om het eerste exemplaar van "Tussen Doorn en Driebergen - Parels in het hart van de Stichtse Lustwaranda" van Teun Bleijenbert in ontvangst te nemen. Het boek beschrijft in ongeveer 100 bladzijden de geschiedenis van de Velpereng en de ontwikkeling in dit gebied, zoals het ontstaan van de buitenplaatsen Doornveld en Beukenrode (Nieuw-Sterkenburg). Het past daarmee goed in de kennisopbouw die nodig is om de pleitbezorging voor buitenplaatsen en kastelen effectief te kunnen uitvoeren, een rol die de Nederlandse Kastelenstichting verder gaat uitbreiden in de toekomst.

De Raad van State heeft bepaald dat er geen villa s naast de Ruïne van Brederode in Santpoort Zuid mogen worden gebouwd. Dit is een klinkende overwinning voor de samenwerkende organisaties (o.a. Vereniging Natuurmonumenten, Bond Heemschut) tegen de plannen van een projectontwikkelaar die daar drie villa s wilde bouwen (Bron: Erfgoedstem en Ijmuider Courant).  

Op Slot Haamstede ontving burgemeester Jack van der Hoek van Schouwen-Duiveland uit handen van Pieter Dijckmeester, voorzitter van de Vereniging Slot Haamstede, op 17 juni het eerste exemplaar van een nieuw boek over de geschiedenis van dit prachtige kasteel, getiteld: Slot Haamstede. Tussen zand en zout. Geschiedenis, bouwgeschiedenis en archeologie van een kasteel op Schouwen. Bij de presentatie was namens de Nederlandse Kastelenstichting (NKS) voorzitter Robert Quarles van Ufford aanwezig. Het boek is te bestellen bij Uitgeverij Verloren. Zie hier voor meer informatie.

Voorzitter van de NKS Robert Quarles van Ufford (links) in gesprek met Anetta de Jong, voorzitter van de Stichting Onderhoudsfonds Slot Haamstede (rechts). Op de achtergrond Jos Bazelmans, hoofd afdeling Archeologie van de RCE (links) en Robert van Dierendonck, oud-adviseur Archeologie van Erfgoed Zeeland (rechts).

Heidi van Limburg Stirum neemt op 30 juni afscheid als directeur van de Nederlandse Kastelenstichting. Zij blijft betrokken bij kastelen en buitenplaatsen als zelfstandig erfgoedadviseur en als producent voor het landelijke publieksevenement Dag van het Kasteel, een initiatief van de Nederlandse Kastelenstichting.

Sinds 2015 gaf Heidi van Limburg Stirum leiding aan de organisatie. Samen met de medewerkers heeft zij ervoor gezorgd dat de Nederlandse Kastelenstichting is uitgegroeid tot een professionele organisatie, het kenniscentrum is uitgebouwd en de landelijke bekendheid daarvan is vergroot.

Heidi van Limburg Stirum: ‘Met bijzonder veel plezier heb ik de rol van directeur vervuld. Ik ga kastelen en buitenplaatsen zeker niet vaarwel zeggen. Als redacteur blijf ik betrokken bij magazine Het Buiten en ik kijk er naar uit om aan de slag te gaan om Dag van het Kasteel verder uit te bouwen.’

Robert Quarles van Ufford: ‘We hebben bijzonder veel waardering voor al het werk dat Heidi de afgelopen jaren heeft verzet. De Nederlandse Kastelenstichting staat er goed bij en vanuit die sterke basis gaan we nu een volgende fase in als de centrale pleitbezorger voor kastelen en buitenplaatsen in Nederland. Daar past een onafhankelijke organisatiestructuur bij waarbij het bestuur samen met het wijdvertakte NKS deskundigennetwerk zelf meer taken en verantwoordelijkheden op zich zal nemen.’

Robert Quarles van Ufford, voorzitter bestuur Nederlandse Kastelenstichting
Amersfoort, juni 2021

Klimaatverandering, toerisme, energietransitie en een alsmaar terugtrekkende overheid vergroten de toenemende druk op de ruimte in ons land. Zo ook op kastelen, buitenplaatsen en landgoederen en hun historische groen. Draagvlak creëren voor en bekendheid geven aan dit erfgoed wordt daarom steeds belangrijker. Dag van het Kasteel zet zich hier al jaren voor in.

Met de oprichting van een zelfstandige stichting gaat het landelijke evenement een volgende fase in. De nieuwe stichting gaat zich inzetten om dit erfgoed nog sterker op de kaart te zetten. Zij heeft hiervoor de groeiambitie van 100.000 bezoekers en 150 deelnemende locaties geformuleerd.
Het nieuwe bestuur dat bestaat uit voorzitter Nathalie van Verschuer, penningmeester Hidde van Kersen en secretaris Marit Berends neemt een frisse nieuwe blik mee. De continuïteit wordt gewaarborgd door Heidi van Limburg Stirum en Janneke van Dijk. Zij gaan respectievelijk als producent en curator van het evenement aan de slag.

Met Nathalie van Verschuer, bewoner en directeur van landgoed Mariënwaerdt in Beesd, haalt de stichting organisatorische deskundigheid in huis. “Ik ben deze uitdaging aangegaan omdat ik mij wil inzetten voor behoud van historisch erfgoed. Wij organiseren al 25 jaar evenementen op Mariënwaerdt en ik wil graag mijn opgebouwde expertise delen voor dit doel.  Dit evenement is belangrijk omdat we op Dag van het Kasteel bezoekers laten zien hoe rijk Nederland nog is aan kastelen en buitenplaatsen. Ik heb er vreselijk veel zin in.”

Marit Berends is historicus en fondsenwerver bij Paleis Het Loo. “Laten zien en uitdragen hoe belangrijk, relevant en leuk geschiedenis en cultuur is, is wat ik doe in mijn werk en in mijn vrije tijd als Cultuursnuiver op Instagram. Ik kijk er heel erg naar uit om eraan bij te dragen de historische en maatschappelijke interessante verhalen over kastelen en buitenplaatsen aan een steeds breder en nieuw publiek te vertellen.”

Hidde ven Kersen is een ervaren bestuurder. “Ik zet me graag in voor natuurbescherming en duurzaamheid; dat zijn ook centrale thema’s op landgoederen, waar wonen en werken en natuur al eeuwen samengaat.”

Heidi van Limburg Stirum: “Janneke en ik bruisen van de nieuwe ideeën en plannen om Dag van het Kasteel uit te bouwen tot een nog groter evenement. Met enthousiasme zetten wij ons samen met het bestuur in om onze ambities waar te maken. Na twee jaar een ‘kleine dag’ door corona staan wij te popelen om 100.000 bezoekers te ontvangen!”

Janneke van Dijk: “Als curator bewaak ik de inhoud van Dag van het Kasteel. Ik vind het een heel mooie uitdaging om elke editie de historie van kastelen en buitenplaatsen te verbinden aan de actualiteit met steeds andere mooie en prikkelende thema’s.”

Dag van het Kasteel vindt volgend jaar plaats op 6 juni 2022, tweede pinksterdag. Het thema van de volgende editie is Een ramp is van alle tijden. Hiermee sluit Dag van het Kasteel aan bij het jubileumjaar van Rampjaar 1672 en alle activiteiten die georganiseerd worden in het kader van dit jaar.

Dag van het Kasteel is een initiatief van de Nederlandse Kastelenstichting.

Van links naar rechts: Janneke van Dijk, Marit Berends, Heidi van Limburg Stirum, Hidde van Kersen, Nathalie van Verschuer.

Meer weten over Dag van het Kasteel? Ga naar de website.

Op het NKS-ICOMOS Nederland symposium van afgelopen 27 mei werd met korte filmpjes een divers beeld gegeven van de manier waarop omgegaan wordt met klimaatproblematiek bij kastelen, buitenplaatsen en landgoederen.
De keynote speakers Elyze Storms-Smeets (WUR) en Eric Luiten (TUD) gaven het symposium inhoudelijke context en sloegen een brug tussen de erfgoed- en de waterwereld. Storms-Smeets schetste de rol die kastelen en buitenplaats door de eeuwen heen gespeeld hebben bij het waterbeheer. Luiten schetste de betekenis van erfgoed ten opzichte van de actuele ruimtelijke (water)opgaven in Nederland.
Het symposium werd afgesloten met een levendige discussie. De belangrijkste conclusie is dat historische kennis over erfgoed en waterbeheer gebruikt moet worden voor het huidige en toekomstige watermanagement.

Binnenkort komen de opname van het symposium met Engelse ondertiteling en een verslag in het Engels beschikbaar. Deelnemers krijgen hierover rechtstreeks bericht. Ook geïnteresseerd? Houdt dan de symposium site in de gaten.

Lees het interview met de dagvoorzitters Charlotte en Fred

Op de foto van links boeven naar rechts onder: Gerhard van den Top, dijkgraaf van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht; René de Bont regiocoordinator Brabants Particulier Grondbezit; Liesbeth Cremers van Landgoed Vilsteren in Overijssel; Bibian van Rijckevorsel rentmeester/ beheerder;  Diana Spiekhout, archeloog en onderzoeker en Hans Bleumink adviseur bij ruimtelijke ontwikkelingen in het landelijk gebied.    

Super dat de pers de eigenaren die met de gevolgen van klimaatverandering kampen een stem geeft. Het essay van Mattijs Smit heeft hiertoe de aanzet gegeven. Het 2021 thema WATER is een mooie voortzetting van de oproep om aandacht voor droogte op buitenplaatsen en landgoederen die Heidi van Limburg Stirum directeur van de Nederlandse Kastelenstichting deed op RtvUtrecht in september 2019. Met dank aan Tom van den Oetelaar van Omroep Brabant. Lees het verhaal van Sammy van Tuyll van Serooskerken van kasteel Kasteel Heeze en Janneke van Dijk projectleider Dag van het Kasteel. Brabant Nieuws vanaf 6:45 

Sinds 28 april jl. is de oprichting van stichting Dag van het Kasteel een feit. Namens de Nederlandse Kastelenstichting, initiatiefnemer van de Dag van het Kasteel, hebben de bestuursleden Robert Quarles van Ufford (voorzitter) en Max Schimmelpenninck (penningmeester) de akte van oprichting van de nieuwe stichting getekend.

Bij de oprichting van Stichting Dag van het Kasteel zijn de volgende bestuursleden benoemd: Nathalie van Verschuer (voorzitter), Marit Berends (secretaris) en Hidde van Kersen (penningmeester).

Wij zijn mr. Haije Bonga van notariskantoor Wille zeer erkentelijk voor de prettige en voortvarende samenwerking bij de oprichting van de nieuwe stichting.

De eerst volgende Dag van het Kasteel is op 24 mei, tweede pinksterdag. Kijk voor meer informatie en activiteiten op www.dagvanhetkasteel.nl.

Op 20 april werd de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed 2021-2024 gelanceerd. Een strategie voor digitalisering en voor samenwerking. Cultuurproducerende instellingen, erfgoedpartijen en vele andere partners werken samen in een landelijk, sectoroverstijgend netwerk van faciliteiten en ondersteuning om digitaal erfgoed naar de gebruikers te brengen.
De NKS wil haar kennis en informatie over kastelen en buitenplaatsen in Nederland nog beter beheren en beschikbaar stellen. Het manifest onderschrijven is een belangrijke volgende stap in het bereiken van dat doel.

Lees hier meer over de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed.
Lees hier het persbericht bij de ondertekening. 

Op de foto v.l.n.r. Anniek Meinders, bestuurslid NKS, Robert Quarles van Ufford, bestuursvoorzitter NKS en Heidi van Limburg Stirum, directeur NKS.

Als het gaat om klimaatverandering en water is erfgoed nog nauwelijks in beeld. Een belangrijke reden is dat de erfgoed- en de waterwereld elkaar onvoldoende kennen. Zowel institutioneel, politiek en vooral ook als het om onderzoek en de wetenschap gaat is er weinig raakvlak. ICOMOS Nederland en de Nederlandse Kastelenstichting willen hierin verandering brengen en laten zien welke belangrijke rol erfgoed kan spelen bij duurzame oplossingen. Op verschillende buitenplaatsen en landgoederen zijn al innoverende aanpassingen gedaan. Praat mee en laat u inspireren.

Nederlandse Kastelenstichting en ICOMOS Nederland presenteren, vanwege Covid-19, dit symposium op donderdag 27 mei via een livestream.
Onderzoeker Elyze Storms-Smeets, buitengewoon UHD aan de WUR voor cultureel erfgoed en ruimtelijke participatieve ontwikkelingen en prof. ir. Eric Luiten van de TU Delft, deskundig op het terrein van water management en landschap zullen elk vanuit hun expertise het onderwerp belichten. Verder zullen er een viertal voorbeelden gepresenteerd worden.
Fred Vogelzang en Charlotte van Emstede zullen de sprekers introduceren en de gesprekken leiden. Het symposium wordt afgesloten met een tafelgesprek met de sprekers en meerdere experts. Er kunnen via een live-chat vragen gesteld worden.
Na het symposium is er gelegenheid om in kleine groepjes in zgn. ‘break-out rooms’, met de sprekers en onderzoekers, na te praten.

Meer informatie en inschrijving vind je hier.

Sinds 1 april is Robert Quarles van Ufford voorzitter van de Nederlandse Kastelenstichting. In het tijdschrift Monumentaal praat hij over de ambitie om de Nederlandse Kastelenstichting te laten uitgroeien tot een kennis gedreven pleitbezorger voor behoud van kastelen en buitenplaatsen, hun historische interieurs en het omliggende historische groen. Dit artikel is afkomstig uit MONUMENTAAL, veelzijdig magazine over cultureel erfgoed in Nederland en Vlaanderen. www.monumentaal.com

Op deze dag staan kastelen en buitenplaatsen in de spotlights. Kom meer te weten over de rol van water op deze historische plekken. Lees de verhalen op dagvanhetkasteel.nl/dvhk-digitaal of maak Corona-proof een wandeling op locatie met de Spacetime Layers app. Ga naar dagvanhetkasteel.nl/waterwandelingen om een wandeling bij jou in de buurt te zoeken.

Goderd van Heek (1923-2021)
Lid Raad van Beheer NKS 1983-1994

Nog geen maand geleden belde Goderd van Heek mij op. Kwiek als altijd. Hij had over de nieuwe koers van de Nederlandse Kastelenstichting (NKS) gelezen en wilde daar het fijne van weten. Ik werd nauwgezet door hem ‘ondervraagd’ met name over hoe het een en ander dan wel geconcretiseerd zou gaan worden. Het voelde als een examen.

Zo’n telefoontje, dat typeerde Goderd van Heek. Hij was een geïnformeerde man, betrokken bij en altijd nieuwsgierig naar de mensen en de wereld om hem heen. Ook was hij altijd bereid tijd vrij te maken als je een beroep op hem deed. Bij een bezoek lagen op tafel dan al boeken, knipsels en aantekeningen klaar om te helpen bij de zoektocht naar antwoorden. Deze betrokkenheid is tot op hoge leeftijd gebleven. Zo werkte hij zeer recentelijk vol enthousiasme mee aan het pas verschenen boek van David van Reybrouck, Revolusi, over de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië. Hiervoor werd hij uitgebreid geïnterviewd en delen van de gesprekken zijn ook opgenomen in de NTR documentaire die gekoppeld is aan het boek.

Goderd van Heek trad in 1983 toe tot de Raad van Beheer van de NKS. Hij trad daarmee in de voetsporen van zijn vader H.J. van Heek, die van 1945-1955 lid was van de Raad van Beheer. Zijn betrokkenheid bij de kastelenwereld vond zijn oorsprong in Kasteel Huis Bergh. Het kasteel dat zijn vader in 1912 kocht. Het gezin bracht hier na de restauratie tot 1945 vooral met Kerst, Pasen en in de maand augustus hun tijd door. Hij was niet alleen bij de NKS betrokken. Goderd van Heek was ook bestuurder van Huis Bergh, Vrienden van de Gelderse Kastelen, Stichting Gelders Landschap, Overijsselse Kastelenstichting en Overijssels Landschap.

Toen ik hem in 2016 vroeg waar hij vooral met plezier aan terugdacht uit tijd bij de NKS wees hij naar zijn boekenkast en antwoordde; Castellogica. Lezen en kennis vergaren was zijn passie. Hij was daarom trots dat hij een steentje heeft kunnen bijdrage aan de realisatie van dit belangrijke NKS-naslagwerk over kastelen.

Goderd van Heek bleef tot 1994 aan. Ik sprak hem destijds ook over zijn afscheid van de NKS. Hij citeerde toen uit zijn dagboek; “Mijn laatste vergadering was 24 november 1994. …… Ik trad na tien jaar af wegens overschrijding van de leeftijdsgrens van 70 jaar. Ik had helemaal geen zin om er uit te gaan, ik vond het veel te leuk en interessant. Omdat je mensen ontmoette die allemaal hun eigen betekenis hadden. ….. Ik kreeg een afscheidstoespraak van de voorzitter en een kistje wijn. ….. Heb in dit bestuur niet zoveel hoeven te doen, maar wel tijdens vergaderingen mijn mond open gedaan. Het was steeds boeiend, inspirerend, dus een goede sfeer. Ik trakteerde ten afscheid met een heel grote taart voor alle aanwezigen. Ja, dat was mijn afscheid, dat was nogal vrolijk en gek.”

Ik zeg Goderd nogmaals vaarwel en dank hem voor zijn inzet en betrokkenheid bij de Nederlandse kastelenwereld en in het bijzonder bij de NKS. We zullen deze markante man niet vergeten.

Heidi van Limburg Stirum | directeur Nederlandse Kastelenstichting

Op 2 februari 2021 treedt drs. R. (Robert) J. Quarles van Ufford (1967) toe tot het bestuur van de Nederlandse Kastelenstichting. Over enkele maanden neemt hij het voorzitterschap over van Max Schimmelpenninck, die de voorzittersrol sinds januari 2020 ad interim heeft vervuld.
Lees hier het hele bericht.

Bestuur van de NKS maakt de nieuwe koers bekend.
De NKS wil zich stapsgewijs gaan ontwikkelen van kenniscentrum naar een kennisgedreven, onafhankelijke pleitbezorger voor kastelen en buitenplaatsen. Als verbinder die zich, in samenwerking met andere organisaties, inzet voor het behoud van kastelen en buitenplaatsen, historische interieurs en het omliggende historische groen.

Bestaande activiteiten
Om deze rol goed te kunnen invullen, zal de NKS blijven investeren in de kennis, waardering en bekendheid van kastelen en buitenplaatsen. Daartoe zal de NKS relevante activiteiten financieel ondersteunen of zelf organiseren met behulp van vrijwilligers. Te denken valt aan studies en publicaties, lezingen, excursies, magazine Het Buiten en de Dag van het Kasteel. De organisatie van de Dag van het Kasteel wordt, net als Het Buiten, buiten de organisatie van de NKS gebracht. De NKS-bibliotheek, het archief en het lexicon zullen toegankelijker worden gemaakt. Onderzocht zal worden of het onderbrengen van deze onderdelen bij andere organisaties daaraan een bijdrage zou kunnen leveren. Vanzelfsprekend zal de NKS online aanwezig blijven met haar website en nieuwsbrieven. De NKS zal zorg blijven dragen voor de collecties die haar zijn toevertrouwd.

Pleitbezorger
De pleitbezorgersrol zal bescheiden beginnen en in de loop der jaren geleidelijk worden uitgebouwd. Niet alleen richt de NKS zich op sectorbrede dossiers als verdroging, bouwplannen, successie en fiscale problematiek, ook zet de NKS zich vanzelfsprekend in voor de bescherming van individuele kastelen en buitenplaatsen. De NKS wil gevraagd en ongevraagd haar mening en/of advies geven om onwenselijke ontwikkelingen tegen te gaan en goede ontwikkelingen te ondersteunen en zelfs te initiëren. Toegepaste kennis is de basis van het handelen van de NKS. Deels puttend uit eigen bibliotheek en archieven, deels door het bij elkaar brengen van kennis van relevante organisaties en deskundigen (de rol van kennismakelaar). De NKS gaat in gesprek met de partijen (overheden, particulieren, projectontwikkelaars etc.) die betrokken (kunnen) zijn bij plannen die betrekking hebben op kastelen en buitenplaatsen. Waar nodig wil de NKS deze plannen proberen bij te sturen, tegen deze plannen in beroep gaan of om handhaving verzoeken.

Uitbreiding bestuur
De komende periode zet de NKS in op het uitbreiden van het bestuur met actieve bestuursleden met diverse deskundigheden en achtergronden (historisch, bouwkundig, juridisch, bestuurskundig enz.). Op termijn is ook werving van actieve en betrokken vrijwilligers voor bemensing van specifieke commissies (ten behoeve van de belangenbehartiging, de beoordeling van aanvragen etc.) voorzien.

Financiering
Het rendement op het NKS-vermogen wordt ingezet om de genoemde activiteiten mogelijk
te maken. Daarnaast blijft de NKS het huidige donateursbestand koesteren en waar mogelijk verder uitbouwen. Het werven van legaten en erfstellingen zal ook aandacht blijven hebben evenals de werving van fondsgelden en subsidies voor specifieke projecten die bijdragen aan de doelstelling van de NKS.

Livestream Ongenode Gasten zeer geslaagd!
Na meerdere keren uitstel, was op 18 december 2020 een digitale versie van het symposium met het thema; Ongenode Gasten, een feit. Het thema gaat dieper in op de eigendommen van kasteel- en landgoedeigenaren en de omstandigheden tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Wij danken iedereen die mee heeft geholpen om een nieuwe vorm voor online symposia en lezingen te ontwikkelen, maar ook de deelnemers die vragen hebben gesteld tijdens de livestream en achteraf aan de digitale borreltafels.

Kijk hier de livestream terug. Klik hier voor meer informatie over de sprekers.

 
Het thema voor de 14e editie van Dag van het Kasteel is gekozen. Met Wat? Water!: De rol van water op kastelen en buitenplaatsen staat het thema dit jaar volledig in het teken van water. Water is heel belangrijk voor kastelen en buitenplaatsen. De slotgracht zorgde voor verdediging en de rivier zorgde ervoor dat bewoners makkelijk en snel op hun buitenplaats konden komen vanuit de stad. Water voor de keuken werd soms ook uit de gracht gehaald. En de wc, die kwam weer in de gracht terecht. Water is in een land als Nederland altijd een actueel thema. Daarom is het noodzakelijk dat er bij kastelen en buitenplaatsen aan waterbeheer wordt gedacht.  

Dank aan het Fonds voor Cultuurparticipatie. De voortzetting van Dag van het Kasteel is opnieuw voor een periode van 4 jaar verzekerd.

Ook feliciteren we Nationale Archeologiedagen, Nederland Monumentenland, Nederlands Openluchtmuseum en Untold met hun toekenning. Het publiek staat in de periode 2021-24 prachtige erfgoedmanifestaties te wachten. 

Meer informatie over de toekenningen op de website van het FCP

“Een meer gepassioneerde buitenplaatseigenaar is nauwelijks denkbaar.”

Dit citaat uit 2017 van Eloy Koldeweij betreft de op 13 augustus j.l. overleden Anthony Lisman, bijna een halve eeuw eigenaar, bewoner en vooral gedreven beheerder van de aan de Vecht gelegen achttiende-eeuwse buitenplaats VreedenHoff. Hij behoorde tot een familie die zich bezighield met bouwen en projectontwikkeling. Lisman had zijn passie voor monumenten, in het bijzonder kastelen en buitenplaatsen, niet van een vreemde. Zijn vader redde in het begin van de jaren ’70 door aankoop de prachtige en gave neogotische Sint Willibroduskerk in de Utrechtse binnenstad. Al eerder probeerde hij kasteel Heemstede in Houten te verwerven. Weliswaar ging de aankoop niet door, maar Anthony was zo gegrepen door dit zeventiende-eeuwse kasteel met zijn prachtige interieurs, dat hij in 1973 zijn eerste boek over dit kasteel publiceerde. Bij een onverklaarbare brand in de eerste dagen van 1987 ging dit allemaal verloren. Door jarenlang onderzoek, maar ook het constant onder druk zetten van politici en ambtenaren van gemeente, provincie en rijk is het Anthony uiteindelijk gelukt dat een ontwikkelaar van nieuwbouw in Houten het kasteel liet herbouwen en hij er kantoor kon houden. Helaas betrof de herbouw niet veel meer dan het casco want het prachtige interieur, dat we kennen door zwart-wit-foto’s en een in het kasteel opgenomen komische film uit 1982, was door de brand, de slechte omgang met de geredde onderdelen en het jarenlang inwateren vrijwel verloren gegaan.

Toen enkele jaren geleden de eigenaar failliet ging en er na vijf jaar nog steeds geen koper was en de onderhoudstoestand sterk achteruit ging, sprong de familie Lisman in de bres en kocht het kasteel aan en liet het achterstallig onderhoud uitvoeren. De aangrijpende strijd om behoud van kasteel Heemstede heeft Anthony in januari 2020, kort voor het moment dat de ziekte zich openbaarde die hem noodlottig werd, nog mogen publiceren in een prachtig vormgegeven monografie over deze Utrechtse ridderhofstad per excellence. Drie jaar eerder verscheen bij dezelfde uitgeverij de prachtige monografie van de buitenplaats VreedenHoff waarin niet alleen geschiedenis en bouwgeschiedenis maar ook het huidige landhuis, park en buitenplaats werd beschreven. Alle details zijn daarin met mooie foto’s van Jeroen van de Water vastgelegd. Niet alleen de prachtige stucplafonds, maar zelfs de toiletten, wasbakken en eclectische schakelaars van de dienstbodenkamers op zolder. De buitenplaats als een totaalconcept in beeld. Hij was niet alleen door de geschiedenis van zijn eigen buitenplaats, maar ook door het Vechtlandschap met zijn buitenplaatsen gegrepen. In 1982 publiceerde hij samen met zijn ‘buurman’ Munnig Schmidt het boek “Plaatsen aan de Vecht en De Angstel” met beschrijvingen van alle nog bestaande buitenplaatsen aan de Vecht, geïllustreerd met potloodtekeningen van C. Schut. Het boek werd een succes en werd meerdere malen herdrukt. In het jaarboekje van het genootschap Nifterlake verschenen veel artikelen van zijn hand over de verschillende buitenplaatsen aan de Vecht. Ook elders in ons land was hij actief, zoals zijn poging om het negentiende-eeuwse landhuis Groot Spriel bij Putten van de ondergang te redden.

Anthony Lisman heeft zich in verschillende besturen van verenigingen en stichtingen ingezet voor het behoud van kastelen en buitenplaatsen. Persoonlijk herinner ik mij nog zijn bijzondere optreden in 1995 op kasteel Amerongen als ridder te paard, die op gepaste wijze het eerste exemplaar van het boek “Kastelen en Ridderhofsteden van Utrecht” aanbood aan de toenmalige commissaris van de Koningin van Utrecht, Beelaerts van Blokland.

Een gedreven kastelen- en buitenplaatsman heeft ons helaas verlaten.

Ben Olde Meierink 

foto Anthony Liman van Jeroen van de Water

Om de Nederlandse Kastelenstichting (NKS) en met name haar landelijke publieksevenement Dag van het Kasteel (DvhK) nog meer bekendheid te geven, zoeken wij een uitvoerend pr- en communicatiemedewerker die ons ondersteunt bij de promotie en die verantwoordelijk is voor het neerzetten van Dag van het Kasteel als sterk merk.

Op maandag 12 oktober promoveert Diana Spiekhout op het onderzoek getiteld: Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht. De ontwikkeling van bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen in relatie tot het landschap en de samenleving in Noordoost-Nederland tussen 1050 en 1450.

Het proefschrift wordt slechts in een beperkte oplage gedrukt, dus als je belangstelling hebt is het verstandig om je nu in te schrijven voor de voorverkoop. Je krijgt dan ook 15 euro korting (74,95 in plaats van 89,95 incl. verzendkosten)! 
Inschrijven kan via verkoop@matrijs.com of via www.matrijs.com
Je krijgt er flink wat nieuwe kasteelkundige, landschapshistorische, archeologische en historische informatie (circa 900 pagina’s) voor terug die niet alleen relevant zijn voor onderzoekers uit Noordoost-Nederland, maar ook voor kasteelkundigen, archeologen, historici en landschapshistorici in het algemeen.
In het eerste deel van de studie analyseert Spiekhout de Overstichtse kastelen in relatie tot het landschap en de opbouw van de territoriale macht van de bisschop van Utrecht. Daarna volgen twee uitgebreide deelstudies over het kasteellandschap van de Hunenborg en het kastelenlandschap rondom Goor en Diepenheim. Ook bevat het proefschrift een catalogus van alle 134 bisschoppelijke kastelen, adellijke huizen en versterkingen die in het Oversticht tussen 1050 en 1450 bekend zijn. In het laatste hoofdstuk worden de behaalde resultaten vergeleken met het Nedersticht Utrecht en het Sticht Munster. Achterin het boek zit een grote uitvouwkaart waarin het Overstichtse kastelenlandschap omstreeks 1400 staat weergegeven.

Voor de unieke 13e editie van Dag van het Kasteel ontwikkelde de Nederlandse Kastelenstichting een speciaal platform: Dag van het Kasteel | Digitaal. Deze virtuele ontmoetingsplek verbindt de aangesloten kastelen en buitenplaatsen en biedt bezoekers een breed aanbod aan digitale belevingen.

Op Dag van het Kasteel | Digitaal vind je de verhalen van ruim 100 kastelen, buitenplaatsen en archeologische kasteelvindplaatsen die aansluiten op het thema Bezet & Bevrijd: kastelen en buitenplaatsen in 1940-’45. Met de categorieën doen, kijken, lezen, luisteren biedt deze digitale omgeving voor elk wat wils. Fiets- en wandelroutes met ingesproken verhalen, films, essays en podcasts vormen een deel van het aanbod. Ook de Archeotrails staan online zodat bezoekers op eigen gelegenheid de routes langs verdwenen kastelen kunnen afleggen.

Fred Vogelzang verzorgt een online cursus Vrouwen, kastelen en buitenplaatsen in Nederland. Er zijn nog plekken vrij! Inschrijven kan hier.

Beschrijving

Waar jongetjes bij kasteelbezoek worden uitgerust met lans en schild, moeten de meisjes het traditioneel vaak doen met roze prinsessenjurkjes. In hoeverre klopt dat clichébeeld van de passieve rouw met de historische werkelijkheid? Zat ze smachtend opgesloten in een toren, te wachten op de prins op het witte paard, of speelde ze een veel actievere rol? Zijn de verslagen over belegeringen waarin vrouwen actief meevechten literaire verzinsels of gebaseerd op werkelijkheid? Op welke wijze werden vrouwen in de middeleeuwen in de literatuur eigenlijk gepresenteerd?

Is er een relatie tussen de figuurlijke ruimte die vrouwen kregen en namen, en hun fysieke speel- en woonruimte? Hoe zat dat precies met aparte mannen- en vrouwenappartementen? Bewoonden ze hun eigen buitenplaatsen en kastelen? Welke rol speelden de rijke burgervrouwen en de adellijke dames na de Reformatie, tijdens de Verlichting, industriële revolutie en negentiende-eeuwse emancipatiebewegingen?  Hoe vertaalde zich dat ten opzichte van hun plek in kasteel, paleis en buitenplaats? Aan de hand van de levens van vrouwen uit verschillende perioden, zoals Berthe van IJsselstein, Jacoba van Beieren, Margaretha Turnor, Belle van Zuylen, Marie van Ittersum, Marie Cornelie van Wassenaar Obdam (van Buitenplaats Twickel) en diverse anderen gaan we op zoek naar de ruimte(n) die ze kregen en innamen in het leven op kasteel en buitenplaats in Nederland, van de middeleeuwen tot de negentiende eeuw.

Op de foto: Marie Cornelie van Wassenaar, de vrouwe van Twickel. (foto uit de Collectie Twickel)

Praktische informatie

cursusdata:

4, 11, 18, 25 juni 2020 (4).

tijd:

Donderdag 11.00 – 12.45 uur.

plaats: 

Live online.

Inschrijven via de website van HOVO-Utrecht.

Bureau NKS tot 1 juli 2021 operationeel
Jubileumviering 28 november 2020 afgelast
In januari van dit jaar heeft het bestuur van de NKS aangekondigd per 1 januari 2021 een nieuwe koers te gaan varen en het bureau van de NKS eind 2020 te sluiten. Inmiddels leven we door de Corona-crisis in ongekende omstandigheden. De ingrijpende overheidsmaatregelen waaraan wij ons allemaal dienen te houden, maken het lastig om nu de vereiste aandacht te geven aan het herstructureringsproces en dit in goede banen te leiden. Voor onze medewerkers betekent de huidige periode extra onzekerheid. Het nadenken over een nieuwe toekomst en het vinden van een alternatieve werkkring is onder de huidige omstandigheden gecompliceerd en in praktische zin moeilijk uitvoerbaar. Dat zal naar verwachting nog een aantal maanden zo blijven. De eerder aangekondigde jubileumviering NKS 75 jaar op 28 november 2020 is geannuleerd.

Het voornemen van het bestuur om gesprekken te voeren met onze belangrijkste stakeholders over de toekomst van de NKS is onder de huidige omstandigheden ook niet goed uitvoerbaar. Het bestuur vindt dit in het kader van een zorgvuldige transitie naar de vernieuwde NKS wel noodzakelijk.

Het bestuur van de NKS handhaaft haar besluit om met de NKS een nieuwe koers te gaan varen en met een sluitende exploitatie de toekomst tegemoet te gaan. Echter met het oog op bovenstaande heeft het bestuur besloten de ingangsdatum voor de vernieuwde NKS te verschuiven naar 1 juli 2021. Tot die datum blijft het bureau operationeel en blijven de medewerkers zich vanuit een NKS-dienstverband inzetten voor de NKS.

Ondertussen gaan de voorbereidingswerkzaamheden voor NKS nieuwe stijl waar mogelijk door. Deze voorbereidingswerkzaamheden zullen naar verwachting na de komende zomer weer volledig worden opgepakt.

Mocht u n.a.v. deze brief nog vragen hebben dan kunt u deze rechtstreeks richten aan Heidi van Limburg Stirum via e-mail: heidi.vanlimburgstirum@kastelen.nl

Bestuur NKS

De maatregelen i.v.m. de Corona-epidemie hebben ook voor Dag van het Kasteel fikse gevolgen.

Tweede Pinksterdag is Dag van het Kasteel. Dit blijft zo!

De kern van Dag van het Kasteel is een keer per jaar landelijk, op Tweede Pinksterdag, aandacht te vragen voor kastelen en buitenplaatsen en de prachtige verhalen van deze monumenten te vertellen aan zoveel mogelijk mensen. Omdat een bezoek aan de locaties op 1 juni waarschijnlijk niet mogelijk zal zijn, gaan we Dag van het Kasteel een andere vorm geven.

We gaan www.dagvanhetkasteel.nl inrichten tot een digitaal communicatie- en ontmoetingspunt.

We willen dat alle verhalen en informatie hier samenkomen zodat het publiek steeds het laatste nieuws heeft en op 1 juni deze verhalen toch tot zich kan nemen.
De NKS-programma’s onthullende verhalen, verboden muziek en archeotrail zullen op een alternatieve wijze via de website te beleven zijn. We werken nu samen met de eigenaren en performers de mogelijkheden uit voor filmopnames, livestreams, podcasts en smartphone-fietstochten.
De ticketverkoop is gestopt.

Oproep aan alle eigenaren, beheerders en betrokkenen van kastelen en buitenplaatsen

Laat zien dat dit erfgoed er toe doet en dat het belangrijk is dat hieraan 1 dag in het jaar aandacht besteed wordt.
Geef je op voor Dag van het Kasteel door een locatiepagina aan te maken op www.dagvanhetkasteel.nl. Op de website staan betekent dit jaar niet dat je open bent. Wij communiceren dit uiteraard heel nadrukkelijk. Je kunt ook je eigen pagina op elk moment wijzigen, dus als er op 1 juni weer openstellingen toegestaan zijn, kun je jouw programma hier promoten. De deelnamekosten komen dit jaar te vervallen.
Stuur jouw verhaal over Bezet & Bevrijd: Kastelen en Buitenplaatsen in 1940-’45 naar info@kastelen.nl. Dan plaatsen wij het op de website en op sociale media. Dit kan in de vorm van een mini-essay van maximaal 500 woorden, met links en afbeeldingen. Of in de vorm van een filmpje of welke andere digitale ludieke uiting dan ook.

Gezondheid boven alles! Ook de Nederlandse Kastelenstichting neemt haar verantwoordelijkheid en wil verdere verspreiding van het COVID 19 virus tegen gaan. Het kenniscentrum is daarom t/m 6 april 2020 gesloten. De Inspiratiedag op 20 maart is afgelast. Wat betreft het symposium Ongenode gasten, de bezetter op de buitenplaats en publieksevenement Dag van het Kasteel wachten wij de maatregelen vanuit het kabinet af.

Fantastisch nieuws!

Een cheque van € 200 000 namen projectleider Janneke van Dijk en directeur Heidi van Limburg Stirum gisteren in ontvangst. Dank aan alle deelnemers van de BankGiro Loterij! Met deze steun bouwen we ons publieksevenement Dag van het Kasteel verder uit en blijven we aandacht genereren voor kastelen en buitenplaatsen. Dit is een enorme opsteker voor alle vrijwilligers en anderen die zich afgelopen tijd hebben ingezet voor behoud van dit bijzondere erfgoed!

Tijdens het Goed Geld Gala van de BankGiro Loterij, op 5 februari 2020, is dankzij de deelnemers van de BankGiro Loterij een bedrag van ruim 84,3 miljoen euro verdeeld onder 77 culturele organisaties, een recordbedrag.

fotocredits Roy Beusker Fotografie

Om een gezonde en toekomstbestendige financiële situatie te waarborgen wordt eind 2020 van bureau en medewerkers afscheid genomen. Lees hier het nieuwsbericht.

Van 14 t/m 28 november verzorgde Fred Vogelzang de HOVO-cursus Van versterkt bouwwerk tot erfgoed in Nijmegen. HOVO Nijmegen is onderdeel van de Radboud Universiteit en verzorgt onderwijs mensen vanaf 50 jaar.
Download hier de reader van de cursus.

De HOVO-cursus bestaat uit drie colleges: 

• Kastelen tot 1850


• Buitenplaatsen tot 1850


• Kastelen en buitenplaatsen vanaf 1850 tot nu

Het eerste college gaat over: wat is een kasteel, op welke manieren worden kastelen in de media gepresenteerd. Hoe zijn kastelen in het verleden wetenschappelijk onderzocht en door wie? Dan ga ik in op het heersende paradigma om kastelen morfologisch-chronologisch te behandelen: vorstenpaleizen, motteburchten, ronde kastelen, vierkante kastelen, woontorens, moated sites. En dan gaat Fred Vogelzang in op mogelijke paradigma wisseling: een meer sociaal-cultureel-economische aanpak. Wie woonden er en hoe, welke rol speelden kastelen in de lokale samenleving, hoe zag de directe omgeving eruit.

In college 2 gaat het over buitenplaatsen: wat zijn dat, waar komen ze vandaan? Vanaf Italie en Vlaanderen naar Nederland, wie bouwden ze en waarom, vooral rijke burgers maar naar voorbeeld van de hoge adel, de grotere rol van de omgeving, de verschillende tuinstijlen. De aanleg net buiten de steden, langs de waterwegen, verschillen tussen west- en oostnederland, bouwstijlen, samengaan van adel en patriciaat en de gevolgen voor buitenplaatsbezit.

Het derde college: veel kastelen verdwenen, de rest vooral functie als buitenplaats, functioneel verschil kastelen en buitenplaatsen grotendeels weg. Na 1800 door verschillende oorzaken verdwijnen veel buitens, maar al snel komen er nieuwe, vanwege nieuwe economische elites, in verschillende golven. Ook afhankelijk van economie in Nederland. De woonfunctie wordt langzaam minder, nu minder dan de helft particulier bewoond. Overzicht van hergebruik: kloosters, ggz instellingen, stadsparken, musea, en maatschappelijke en politieke redenen daarvoor. Dan WO II en de gevolgen voor kastelen en buitenplaatsen, nieuwe golf van herbestemmingen, zoals kantoren, hotels en andere horeca, onderwijs, evenementen, congrescentra. Gevolgen voor gebouwen en parken. Nieuwste golf weer meer particuliere bewoning, veroorzaakt door groeiende ongelijkheid in de samenleving. Vraag aan het publiek: hoe gaan we met dit erfgoed om? Nu veel op toerisme omdat het economisch opgedrongen wordt, door vermindering subsidie en andere houding jegens cultuur. 

Fantaseren over verdwenen kastelen

De NKS bezocht het jaarlijkse landelijke wetenschappelijk archeologiecongres. Op de Reuvensdagen spraken zowel wetenschappelijk adviseur Taco Hermans als Rob Gruben. Beiden zijn verbonden aan de Nederlandse Kastelenstichting.

Nederland telt nog zo’n 1000 kastelen en buitenplaatsen. Dat lijkt een hele hoop, maar dit is misschien maar 20% van wat er ooit was. De meeste kastelen zijn dus verdwenen. Met een beetje geluk ligt er nog een stukje slotgracht of herken je een bult in het landschap.

Van veel van de verdwenen kastelen bestaan er nog foto’s, tekeningen, prenten of andere afbeeldingen. Onderzoekers gebruiken zulke bronnen om een reconstructie van het gebouw te maken. Maar vaak blijken deze tekeningen en prenten toch niet helemaal betrouwbaar. De kunstenaar maakte de realiteit vaak een beetje mooier. Zelfs foto’s zijn vaak gemaakt om het kasteel wat groter, het park wat mooier te laten lijken.

En reconstructies zijn ook interpretaties. Soms liggen ze dichtbij de werkelijkheid, maar vaak weten we het niet zeker. Daarom zouden opgravingen een oplossing kunnen bieden. Helaas betekent opgraven ook vernietigen. Je kunt een plek maar één keer opgraven. Daarom heet het ook wel destructief onderzoek. Beschermde monumenten als kasteelplaatsen mogen niet zomaar opgegraven worden. 

De voorkeur is daarom ook, eerst non-destructief onderzoek te doen. We duiken eerst de archieven in om alles boven water te halen. En als we geluk hebben, zijn er dus ook afbeeldingen. Alleen als het niet anders kan, gaat de schop de grond in. 

Nieuwe definities kasteel en buitenplaats dragen bij aan wettelijke bescherming erfgoed - Discussieer mee!
Op 15 november presenteerde de Nederlandse Kastelenstichting (NKS) op het Platform Kastelen en Buitenplaatsen een nieuwe werkdefinitie voor kastelen en buitenplaatsen. Deze nieuwe definities zijn noodzakelijk om kastelen en buitenplaatsen in hun volle omvang (wettelijk) te beschermen. Ook zijn deze nieuwe definities belangrijk voor wetenschappelijk onderzoek en de beeldvorming bij het publiek.

Met de nieuwe werkdefinitie voor het kasteel wordt getracht te voorkomen dat door onduidelijke of beperkte omschrijvingen van (wettelijk beschermde) kastelen, belangrijke delen van historische kasteelcomplexen het zonder bescherming moeten stellen. Dit leidde in het verleden tot onwenselijke aantasting van ons erfgoed.
Ook bemerkt de NKS dat veel media een weinig historisch beeld van kastelen presenteren. Door dit beperkte beeld herkennen of ervaren veel bezoekers kastelen niet als kasteel. Een heldere definitie is noodzakelijk om het publiek te informeren over het belang van dit erfgoed.

Wetenschappelijk belang
Binnen de wetenschap is weliswaar gewerkt met een gedeeld begrip van ‘kasteel’, maar dat bleek onvoldoende voor de bescherming ervan. Dat gold in even sterke mate voor het begrip ‘buitenplaats’. Buitenplaatsen werden heel lang onder de noemer van kastelen geschaard en pas de afgelopen decennia worden ze als zelfstandig, maar wel sterk verwant begrip bestudeerd. De nieuwe werkdefinities erkennen dat de omgeving een integraal onderdeel uitmaakt van een kasteel en een buitenplaats.

Discussieer mee
De NKS hoopt dat beleidsmakers en juristen deze handreiking oppakken. Zij roept ook partijen in het veld op om zich in deze discussie te mengen. De NKS hoort graag uw mening. Mail uw reactie naar: info@kastelen.nl onder vermelding van kastelendefinitie.

Bekijk ook het persbericht


++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Werkdefinitie kasteel, NKS 2019:
Een kasteel is een uit de middeleeuwen of vroegmoderne tijd stammend complex van bouwwerken en hun directe omgeving met verschillende morfologische en functionele kenmerken.
Het functioneert als verblijfsplaats voor de elite en combineert die functie met (symbolische) verdedigbaarheid en representativiteit.
Een kasteel kan dienen als sociaal, bestuurlijk en economisch centrum voor de directe omgeving en beschikt vanuit die verschillende functies over specifieke morfologische kenmerken. Die kunnen inhouden representatieve woon- en ontvangstruimten, torens, poorten, wallen- en grachtenstelsels.
Bij het complex behoren vaak voorburchten met al dan niet agrarische functies, sier- en moestuinen en andere (statusverhogende) landschapselementen.


Werkdefinitie buitenplaats, NKS 2019:
Onder een buitenplaats wordt verstaan ieder verblijf, veelal met tuin en park en bijgebouwen, dat door de eigenaar werd gesticht met het oogmerk om voor kortere of langere tijd op het platteland te vertoeven.
De stichting had ten doel de gebruikers van de rust en de landelijke omgeving te laten genieten.
Tegelijk diende het als statussymbool en bood het de mogelijkheid het beheer te voeren over de eventueel aan de buitenplaats verbonden industriële-, landbouw-, en bosbouwbedrijven. 

Voor meer informatie en beeldmateriaal kunt u contact opnemen met Chrissy Flohr, marketing & communicatie. E-mail: c.flohr@kastelen.nl, tel.nr.: 06-525 480 43.

De onthulling van het jaarthema Bezet & Bevrijd: kastelen en buitenplaatsen in 1940-’45 markeerde de start van de campagne voor landelijk publieksevenement Dag van het Kasteel. De kern van de programmering wordt gevormd door speciaal ontwikkelde publieksprogramma’s op geselecteerde kastelen en buitenplaatsen. Organisator de Nederlandse Kastelenstichting (NKS) brengt op tweede pinksterdag, 1 juni a.s., een nieuwe blik op oorlog en bevrijding en haalt onbelichte verhalen boven water.

Thema

Het thema Bezet & Bevrijd, kastelen en buitenplaatsen in 1940-’45 sluit aan bij de viering van 75 jaar bevrijding. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden meer dan 250 Nederlandse kastelen en buitenplaatsen gevorderd door de bezetter, en na mei 1945 door de bevrijders. Middels het thema Bezet & Bevrijd brengt de NKS deze onbelichte periode in de lange geschiedenis van kastelen en buitenplaatsen bij een breed publiek.

Publieksactiviteiten

Middels een algemeen programma, een muziekprogramma en een archeologieprogramma rond het thema Bezet & Bevrijd combineert de NKS beleving met kennisoverdracht. De programmering tijdens de dertiende editie van Dag van het Kasteel wordt verder gevuld met activiteiten georganiseerd door honderden aangesloten kastelen, buitenplaatsen en landgoederen in heel Nederland.


  

At the meeting of the European Landowners Organization in Brussels on 24 September the study: Heritage Houses for Europe. This study highlights the significance of family-owned heritage houses @ Europe. The study shows that hey generate enormous cultural, economic, social, educational and environmental benefits. Watch the movie by klicking on the picture.

Bijeenkomst Platform Kastelen en Buitenplaatsen Thema: Kastelen en buitenplaatsen: begrip en begripsverwarring 15 november, Rijksdienst voor het cultureel erfgoed, Amersfoort 

Op vrijdag 11 oktober 2019 organiseert WTA Nederland-Vlaanderen een studiedag in Heerlen: Omgaan met ruïnes en archeologische resten. 
NKS-onderzoeker Fred Vogelzang verzorgt een lezing met de titel Ruimte voor ruïnes. Romantiek of rommel?.

Over de studiedag

Soms raakt een gebouw of constructie om diverse redenen zodanig in verval dat volledige heropbouw niet meer aan de orde is. Ook kunnen door een archeologische opgraving de fundamenten of delen van opstaande muren bloot komen te liggen. Ruïnes en archeologische resten zijn cultuurhistorisch waardevol en worden door veel mensen gewaardeerd. Instandhouding, consolidatie en beheer vormen een uitdagende opgave omdat met een veelheid van factoren rekening moet worden gehouden. Behoud van oorspronkelijk materiaal en uitstraling met oog voor de ‘geest van de plaats’ in combinatie met ontsluiting naar een publiek en de onderhoudsvriendelijkheid van de site kunnen om tegenstrijdige maatregelen vragen. Ook de combinatie met aanwezige muurvegetatie en fauna is niet altijd eenvoudig.

Op deze studiedag wordt dieper ingegaan op de erfgoedwaarden van ruïnes en archeologische resten. Wat is nodig voor een goede beleving en waardering van ruïnes? Wordt in Vlaanderen op vergelijkbare manier met resten omgaan als in Nederland? Wat zijn de do’s en don’ts bij consolidatie? Aan de hand van technieken en praktijkvoorbeelden wordt een en ander geïllustreerd.

Bekijk hier programma en aanmeldformulier.

Heidi van Limburg Stirum, directeur van de NKS deed een oproep aan bestuurders, waterschappen en beheerders van buitenplaatsen en landgoederen om samen maatregelen te nemen tegen de gevolgen van klimaatverandering voor groen erfgoed. Op RtvUtrecht, vandaag 5 september.

Radio M Utrecht luidde de noodklok voor de schade aan buitenplaatsen en kastelen door de aanhoudende droogte. Op het Utrechtse Landgoed Eyckenstein is dat duidelijk zichtbaar. Ter plekke pleitte Van Limburg Stirum voor overkoepelende maatregelen. 

Klimaatverandering veroorzaakt extreem zware stormen, langere periodes van droogte, hoge temperaturen en periodieke excessieve regenval. Dit is een bedreiging voor de monumentale gebouwen, maar vooral voor de prachtige tuinen en parken. Deze parken vormen een belangrijke groene oase in ons landschap. Er komt exotische flora en fauna voor en ze hebben een belangrijke functie voor ons welzijn. De kastelenwereld zelf kan de mondiale klimaatverandering niet tegenhouden, maar door samenwerking kunnen we wel stappen zetten om ons groene erfgoed zoveel mogelijk te behouden.   

Heidi van Limburg Stirum: “We moeten nu dit probleem op de politieke agenda krijgen om blijvende schade zo veel mogelijk te voorkomen. Belangrijk is beter begrip van wat klimaatverandering betekent en hoe watersystemen, watergebruik en droogterisico’s op landgoederen samenhangen met de rest van het landschap en daarom is samenwerking met andere instellingen van groot belang”.

Van Limburg Stirum: “Dat het probleem prangend is, merken we allemaal. Klimaatverandering tast ook de biodiversiteit sterk aan. Het geeft schadelijke insecten zoals de eikenprocessierups en de buxusmot ruim baan, terwijl nuttige insecten dreigen te verdwijnen. We kunnen de schade beperken, maar dan moeten we nu ingrijpen.”

De NKS wil dit probleem aanpakken en roept bestuurders, waterschappen en beheerders van buitenplaatsen en landgoederen op om de koppen bij elkaar te steken en met een masterplan te komen. Meld u aan! info@kastelen.nl onder vermelding van: Samen voor klimaat en buitenplaatsen. 

Bezoek internationaal congres The Country House and the City op woensdag 2 oktober

Kastelen en buitenplaatsen lagen historisch gezien altijd buiten de steden, op een enkele uitzondering na. Daardoor wordt de belangrijke relatie met de stad vaak vergeten. Op dit congres staat juist die band centraal, tussen buitenplaatsen en de stad.
Natuurlijk was er de seizoensgebonden uittocht tussen stad en buitenverblijf, maar er zijn ook sociale, bestuurlijke en economische relaties tussen de stad, kasteel en buitenplaats. De sprekers gaan in op allerlei aspecten van de sterke banden die tussen stad en stedelingen en hun buitenplaatsen en kastelen bestonden. 

Alle presentaties zijn in het Engels.
Meer informatie: www.kastelen.nl/encounter2019

Gewelf van de Oranjezaal van Huis ten Bosch

Dankzij een bijdrage van de Europese Unie kunnen tien jonge onderzoekers worden opgeleid op het gebied van de residentiearchitectuur, hofcultuur en het wetenschappelijk beheer van paleismusea.

In het onderzoeks-en opleidingsprogramma PALAMUSTO- Research and Training for the Palace Museum of Tomorrow komen tien onderzoeksplaatsen beschikbaar. De toekomstige promovendi gaan onderzoek doen naar verschillende deelaspecten van de vroegmoderne residentiearchitectuur. De onderzoeken gaan in op vragen rondom de ontwikkeling van bijvoorbeeld ceremoniële routes, de formele en informele functies van diverse vertrekken en de bijbehorende inrichting.

PALAMUSTO is een samenwerkings- en uitwisselingsproject van universiteiten en enkele partnerinstellingen uit vijf verschillende landen: België, Duitsland, Nederland, Polen en Portugal. Het project wordt gefinancierd vanuit het H2020-programma MARIE SKŁODOWSKA-CURIE ACTIONS-Innovative Training Networks. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is een van de partners.

Binnen het project zijn twee Nederlandse promotieplaatsen voorzien, waarbij prof. dr. Koen Ottenheym van de Universiteit Utrecht en dr. Eloy Koldeweij van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als promotoren zullen fungeren.

Meer informatie over onderzoeksplaatsen, selectie en informatiebijeenkomst.

NKS-onderzoeker Fred Vogelzang schreef een voorwoord voor de nieuwe publicatie Meerwijk Buitenleven aan de Dieskant. In dit boek volgen we de geschiedenis van ‘kasteeltje Meerwijk’ en zijn bewoners. Kort na het midden van de achttiende eeuw verrees aan de Dieskant tegenover het dorp Engelen de buitenplaats ‘Meerwijk’, een van de eerste landhuizen van Nederland in Tudorstijl.

Het boek is geschreven door de in Engelen geboren Bertie Geerts en Rob Gruben. Laatstgenoemde is al jaren verbonden aan de Nederlandse Kastelenstichting. Zo werkte hij aan het tijdschrift Kasteel & Buitenplaats.

Meer informatie of bestellen

In Oudorp is de allereerste barbacane in Nederland ontdekt bij Kasteel De Middelburg. Een unieke vondst omdat dit nog nooit eerder in Nederland is voorgekomen. Een barbacane is een versterkte voorpoort die integraal onderdeel uitmaakt van de verdedigingsstructuur van kasteel De Middelburg. De aanwezigheid van de barbacane is vastgesteld door geofysisch onderzoek (o.a. met een grondradar) en een hernieuwd historisch-archeologisch onderzoek. 

Lees hier het hele bericht

Tijdens Dag van het Kasteel kon u Archeotrails bezoeken in maar liefst vier provincies. In Groningen, Utrecht, Gelderland en Overijssel stonden deskundigen klaar om u op sleeptouw te nemen langs vele interessante archeologische kasteelvindplaatsen. Op locatie brachten zij de kastelen die er ooit stonden weer tot leven.

De Archeotrail in Gelderland was omgetoverd tot een unieke belevenis. Op 8 locaties in Gelderland stonden storytellers om, samen met vrijwilligers van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland (AWN), op een theatrale manier het kasteel weer tot leven te laten komen. De documentaire geeft een sfeerimpressie van de dag.

Heeft u de Archeotrail in Gelderland gemist? Met de app TOURtoDo legt u alsnog de route af. Kijk hier voor meer informatie. 

Studenten Sociale Geografie en Planologie van de Universiteit Utrecht presenteerden de resultaten van hun publieksonderzoek in opdracht van de Nederlandse Kastelenstichting. Tijdens Dag van het Kasteel interviewden zij 300 respondenten. In hun onderzoek komen de volgende thema�s naar voren: (1) verbondenheid met kastelen, (2) beleving van kasteelbezoek, (3) motieven voor kasteelbezoek en (4) de visies van respondenten op de functie van kastelen.

De begeleiding was in handen van docent Glenn Zevenbergen en Fred Vogelzang. Zodra de onderzoeksrapporten gereed zijn, komen die online. Houd onze site in de gaten.

Vandaag bracht de donateursexcursie ons naar landgoed en kasteel Ampsen in Lochem. Een prachtig 17e-eeuws kasteel waar de familie ons persoonlijk ontving en rondleidde. Zeer bijzonder, want kasteel Ampsen is normaliter niet toegankelijk voor publiek. Onze donateurs kregen een exclusieve rondleiding door het kasteel en de tuin en parkbos. Daarna gezellig napraten onder het genot van een hapje en een drankje.

 

Kasteel Ampsen

Het kasteel en landgoed is vandaag nog steeds particulier bezit van de familie Van Weede. Het bosrijke landgoed is 680 hectare en sinds 1928 opengesteld voor publiek. Het Sterrenbos, ten noorden van hethuis is een verzameling van lanen die volgens een patroon met elkaar verbonden zijn en op een centraal punt bij elkaar komen.  Een ander deel van het parkbos is als slingerbos aangelegd. In de dwars uit de middenas gelegen Laan van Ampsen ligt een neo-gotische cascade uit 1852. In het bos komen ongeveer 80 verschillende soorten vogels voor.

Vandaag brachten we een exclusief bezoek aan buitenplaats Huys ten Donck in Ridderkerk. Op het programma stonden een rondleiding door het huis, een high tea en een rondleiding door het park.

Doordat de geschiedenis over negen generaties binnen de muren van Het Huys ten Donck behouden is gebleven is een wandeling door het huis net een wandeling door onze vaderlandse geschiedenis, met herinneringen aan de verschillende posities welke familieleden hadden in stadsbesturen, bij de VOC, aan het hof, als gezanten in het buitenland en in de Tweede Wereldoorlog. De kleinzoon van de bouwer, Otto Paulus Groeninx van Zoelen, refereerde in 1820 aan de buitenplaats als de plek ‘Alwaar al mijn genoegens verenigd zijn’.  Hij doelde niet alleen om het huis zelf maar ook op een van de belangrijkste landschapsparken, die het huis omgeven.  Ervaar de eenheid van huis en park vandaag zelf met deze unieke excursie.

Huys ten Donck

Het Huys ten Donck is een buitenplaats gelegen tussen de dorpen Bolnes en Slikkerveer in de gemeente Ridderkerk en omgeven door een bijzonder  22 hectare groot park in de stijl van een Engels landschap, het Donckse Bos genoemd.  De buitenplaats  is gelegen op een zandterp/donk aan de rand van de Maas in de polder Nieuwe Rijerwaard.  Op het buitenplaats bevinden zich behalve het monumentale herenhuis een koetshuis, houtloods, ‘’tiendgebouw’’ en in het park  follies. den in een en een boerderij. Er stond een kasteelachtig herenhuis  uit 1616. In 1746 werd op de grondvesten van dit ‘’kasteeltje’’ in opdracht van de Rotterdamse burgemeester en heer van Ridderkerk mr. Otto Groeninx van Zoelen (1704-1758) het huidige herenhuis  gebouwd in Lodewijk XIV-stijl.

De buitenplaats is bijna drieënhalve eeuw, sinds 1676, in het bezit van de familie van Zoelen en Groeninx van Zoelen. In 1702 bracht Catharina van Zoelen de buitenplaats  als bruidsschat in haar huwelijk met Cornelis Groeninx in. Cornelis nam de naam Groeninx van Zoelen aan. De familie woonde in een groot huis aan de Haringvliet te Rotterdam, echter hun buitenplaats het Huys ten Donck –was de favoriete plek waar de familie samenkwam en haar (zakelijke) relaties ontving. De buitenplaats werd aangelegd als plek die tot de fantasie zou spreken, waar gasten in pracht en praal konden worden ontvangen en waar de kinderen in een gezonde omgeving buiten konden spelen.

Hun nazaten wonen nog steeds op het landgoed. Momenteel wordt het bewoond door Catharina Groeninx van Zoelen, de 24e ambachtsheer (-vrouwe) van Ridderkerk, haar echtgenoot en twee kinderen. Dankzij de eeuwenlange verbinding met de familie Groeninx van Zoelen, is de persoonlijke, warme sfeer op Het Huys ten Donck nog steeds voelbaar.

Door het hele land trokken ruim 120 kastelen, buitenplaatsen, landgoederen en kasteelplaatsen - met sporen van verdwenen kastelen -  weer vele liefhebbers naar Dag van het Kasteel op maandag tweede pinksterdag. De Nederlandse Kastelenstichting (NKS) organiseerde dit grote publieksevenement voor de 12e keer, dit jaar met Over de grens als centraal thema. Gezinnen namen een kijkje op een kasteel in hun eigen omgeving, anderen reisden verder weg om een programma bij te wonen op de veelal particuliere historische locaties. Met voorstellingen, lezingen en concerten rond de thema’s Koloniale banden, Internationale familiebanden en Grenzeloze muziek beleefden zowel publiek, performers als eigenaren verrassende en soms ontroerende momenten.

Koloniale banden: een beladen onderwerp veelzijdig belicht 

Een groot aantal kastelen en buitenplaatsen heeft banden met het koloniaal verleden. Toch is het voor velen nog een beladen onderwerp. Zeven locaties hebben een bijdrage geleverd om dit onderwerp vanuit meerstemmig perspectief voor het voetlicht te brengen.

Op Landgoed Vollenhoven in Utrecht ontving bewoonster Liline Haitsma Mulier een zeer geïnteresseerd publiek in haar huis voor de lezing van neerlandica Frieda Heijkoop, die werkt aan een boek over Vollenhoven. De koloniale banden van verschillende voormalige eigenaren van Vollenhoven werden belicht, waaronder baron Van der Capellen die tot 1826 gouverneur-generaal was in Nederlands-Indië. Daar had zich ingezet voor de ontwikkeling van het land en de bevolking. Bij zijn terugkeer naar Nederland nam hij Ourika mee, die eerder als jong meisje uit Papoea Nieuw Guinea was ontvoerd. Zij trouwde met een tuinknecht van Vollenhoven. Singer-songwriter Shishani maakte indruk met haar eigen ode aan Ourika, door zich te verplaatsen in Ourika vanuit haar eigen gevoel van vervreemding in Nederland.

Verleden komt tot leven

Zo brachten de programma’s Koloniale banden en Internationale familiebanden bezoekers op verrassende wijze in contact met het verleden. Daarnaast boden zes kastelen en buitenplaatsen jonge musici een podium, waarbij op elke locatie een andere periode uit de muziekgeschiedenis tot leven kwam. Bezoekers waren vol lof over de originele invulling van het thema Grenzeloze Muziek en de kwaliteit van de musici. Zo bracht het klassieke strijktrio AlLuTe Indische krontjong muziek ten gehore op buitenplaats Doornveld te Doorn - een verwijzing naar een voorouder van de huidige bewoners die theeplanter was in Indonesië.

Liefhebbers van middeleeuwse kastelen bezochten de Archeotrails - routes langs sporen van verdwenen kastelen - in Utrecht, Groningen en Gelderland en Overijssel. Daarnaast werd er volop genoten van uitgezette fietsroutes, onder meer langs Exoten op landgoederen, en natuurlijk van de activiteiten en rondleidingen bij alle deelnemende locaties.

 
Carola Eijsenring las haar gedicht Ver van Huis voor op buitenplaats Djoerang in Zoelen. Particulier eigenaren uit Gelderland en Utrecht kwamen hier op initiatief van de NKS bij elkaar. Diederik von Bönninghausen praatte iedereen bij over de Conference Heritage Houses for Europe in Brussel. Georganiseerd door de European Landowners` Organisation en European Historic Houses Association. Diederik en Heidi van Limburg Stirum waren in april 2019 bij het congres aanwezig. Gezamenlijk werd de aftrap van Dag van het Kasteel gegeven.

Gedicht Carola Eijsenring
ver van huis, altijd ver van huis, ook al al reis
je van West naar Oost en van Zuid naar Noord
het zal altijd voelen als ver van huis

tot je de moed vindt om hoe dan ook,
waar je ook maar bent, van je hart
je thuis te maken

                                                                                       Tankenberg, Paasberg, Hakenberg…

Leo Elfers, voorzitter Overijsselse Kastelenstichting (OKS) en Cia Kroon burgermeester van Losser reiken de prijs uit aan Anne-Marie en Paul Kamphuis eigenaren van Het Hakenberg in Beuningen.

De OKS-prijs is een Overijsselse prijs. De prijs ter waarde van 5.000 Euro is in het leven geroepen door de OKS. Met deze prijs wil de OKS personen en organisaties belonen. En haar waardering uitspreken voor hen die daadwerkelijk iets gedaan hebben, een bijzondere prestatie hebben geleverd, voor de fysieke instandhouding van buitenplaatsen in Overijssel. En ook anderen aanmoedigen zich in te zetten voor behoud van dit erfgoed in Overijssel.

De OKS-prijs is gekoppeld aan Dag van het Kasteel Overijssel

Nederland heeft prachtige kastelen en buitenplaatsen. Tot voor kort bestonden er twee bladen over kastelen en buitenplaatsen: Kasteel en Buitenplaats van de NKS en Arcadie van de Vrienden PHB. In november 2017 hebben de Vrienden PHB en de NKS elkaar opgezocht om de krachten te bundelen. Met als uitgangspunt "samen sta je sterk" en met de ambitie om een nieuw blad te maken met al het goede van de twee oude bladen. Het resultaat is er en werd gepresenteerd afgelopen vrijdag 17 mei op kasteel Amerongen. Wordt donateur van de NKS en ontvang vanaf nu dit nieuwe blad 3x per jaar in de bus.

Bekijk de sfeerimpressie van de Inspiratiedag en zie hoe nieuwd hoe bewoners, beheerders en vrijwilligers zich voorbereiden op Dag van het Kasteel?

De Nederlandse Kastelenstichting (NKS) organiseert samen met Werkgroep Adelsgeschiedenis het symposium Over de Grens. Dit evenement vindt plaats op donderdag 23 mei 2019 in het Eemklooster in Amersfoort. Het symposium is gewijd aan het centrale thema van de Dag van het Kasteel op de tweede Pinksterdag ( 10 juni 2019).

Programma                 Meld u hier aan

•12:45 - 13:15 Ontvangst met thee en koffie in paviljoen
•13:15 - 13:30 Welkom en korte inleiding op het thema Over de Grens door dagvoorzitter Heidi van Limburg Stirum (directeur NKS)
•13:30 - 13:55 Fred Vogelzang: Adelijke families met buitenplaatsen en buitenlandse familiebetrekkingen
•13:55 - 14:25 Carla Teune: Wie was toch die Dr. von Siebold? Jonkheer Philipp Franz von Siebold (1796-1866) en zijn ‘Japanse tuin’ op zijn Leidse buitenplaats Nippon.
•14:25 - 14:50 Ineke Mok: Buitenplaatsen met koloniale verbindingen (onder voorbehoud)
•14:50 - 15:15 Pauze in paviljoen
•15:15 - 15:40 Ben Olde Meierink: De rol van adellijke familienetwerken bij de verspreiding van nieuwe renaissance-architectuurvormen. Case:  Goossen van Raesfelt, bouwheer van Twickel en de Duits-Nederlandse familieclan Van Raesfelt
•15:40 - 16:05 Redmer Alma: Occa Johanna Ripperda, een internationaal leven in dienst van adellijke plicht
•16:05 - 16.30 Merel Haverman, Prins Frederik der Nederlanden (1797-1881)  en zijn ‘Gartenlandschaft’ in Wassenaar
•16:30 - 16:40 Afsluiting door Conrad Gietman (secretaris Werkgroep Adelsgeschiedenis)
•16:40 - 17:10 Rondleiding door Peter Verhoeff (Stichting in Arcadië)
•17:10 - 18:00 Borrel in het kantoor van de NKS

Datum: Donderdag 23 mei 2019, 12:45-18:00 uur
Locatie: Klooster OLV Ter Eem, Daam Fockemalaan 22, 3818 KG Amersfoort
De toegang tot het symposium bedraagt € 25,-. Donateurs van de Nederlandse Kastelenstichting en leden van de Werkgroep Adelsgeschiedenis betalen € 20,-.
U kunt uw bijdrage overmaken op rekeningnummer NL24ABNA0470759267 t.n.v. Nederlandse Kastelenstichting te Amersfoort o.v.v. symposium 23 mei. Zodra wij uw bijdrage hebben ontvangen is uw deelname definitief.
Meld u hier aan.

Yme Kuiper en Jan Holwerda schreven speciaal voor Dag van het Kasteel een essay. De titel is Over de Grens. Download hier.

De Overijsselse Kastelen Stichting (OKS) steunt komende jaren het programma van Dag van het Kasteel Overijssel. We zijn dankbaar voor deze steun en we zijn blij met dit nieuwe partnership.

De Nederlandse Kastelenstichting wil dat mensen met een beperking ook kunnen genieten van kastelen, buitenplaatsen en landgoederen. Daarom zijn we een samenwerking aangegaan met Groen & Handicap. Samen zetten we ons in om dit erfgoed toegankelijk te maken voor mensen met een beperking.

Groen & Handicap (G&H) is het Nederlandse kenniscentrum voor een toegankelijk landschap, natuur én openbare recreatiegebieden voor iedereen.
De landelijk werkende vrijwilligersorganisatie Groen & Handicap wordt ondersteund door professionals uit de groensector én mensen met een lichamelijke beperking.
G&H adviseert op kostenneutrale basis- gevraagd en ongevraagd- over bereikbaarheid, toegankelijkheid, bruikbaarheid en informatie, in het bijzonder voor mensen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking.
G&H richt zich op personen, organisaties binnen de groensector, gehandicaptenorganisaties, onderwijs en particulieren.

Geweldig nieuws! De Commissie van Bestuur van de Ridderschap van Utrecht heeft positief besloten op de aanvraag voor een ondersteuning voor de Dag van het Kasteel 2019. Veel dank voor de steun! 

Hoe lang kan het erfgoed dat onze provincie rijk is eigenlijk nog mee? Wat is de houdbaarheidsdatum van een monument, een traditie of streektaal? Natuurlijk willen we al deze rijkdom zo lang mogelijk bewaren, maar hoe draag je het gevoel voor erfgoed over op volgende generaties en zorg je ervoor dat zij het verhaal van Overijssel doorgeven? Op 28 februari a.s. komen deze vragen aan bod tijdens het Erfgoedcongres 2019 in de Stadsgehoorzaal in Kampen. De NKS verzorgt een workshop over Erfgoed kennisontwikkeling en -verspreiding.

Tijdens het Erfgoedcongres 2019, dat als onderwerp ‘Tenminste houdbaar tot..?’ draagt, brengen we het brede erfgoedveld bij elkaar om te praten over het duurzaam behoud van ons erfgoed. Wilt u ook meedenken over dit onderwerp, goede ideeën opdoen voor uw eigen organisatie of anderen inspireren? Op deze pagina vindt u meer informatie over het programma. Meld u hier aan.

Onze eigen dr Fred Vogelzang is verkozen tot voorzitter van het Platform Kastelen en buitenplaatsen van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. De Nederlandse Kastelenstichting is mede-oprichter van het Platform en verzorgt al enige jaren een inhoudelijke bijdrage. Fred volgt prof. dr. Yme Kuiper op. 
Twee keer per jaar faciliteert de Rijksdienst het Platform Kastelen en buitenplaatsen. Dit is een open forum voor iedereen die betrokken is bij het beheer en behoud van kastelen of buitenplaatsen en hun historische omgeving.

Meer over Fred in deze video:

Vanaf vandaag zijn we op onze nieuwe locatie in Amersfoort te vinden. Ons kantoor bevindt zich in het grootste monument van Amersfoort: het prachtige Eemklooster. Deze locatie biedt fijne werkplekken met veel licht en ruimte. Onze bibliotheek en archief zijn nu nog beter toegankelijk.  

Namens bestuur, medewerkers en vrijwilligers van de Nederlandse Kastelenstichting wensen wij u prettige feestdagen en een voorspoedig en gezond 2019!
Lees hier de nieuwjaarsgroet van Heidi van Limburg Stirum, directeur van de NKS

In samenwerking met stichting Vrienden PHB ontwikkelen we een nieuw tijdschrift. Achter de schermen werken we hard aan een magazine dat nog aantrekkelijker is voor onze donateurs. Dit neemt veel tijd in beslag. We hebben daarom besloten om het nieuwe tijdschrift in 2019 te lanceren. In de tussentijd willen we u geen nieuws en ontwikkelingen onthouden. Onze donateurs ontvangen daarom deze maand een speciale editie van Kasteel & Buitenplaats.

Onze onderzoeker Ben Olde Meierink is bestuur van de Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis. Op dinsdag 22 januari reikt deze stichting haar Virtus scriptieprijs uit. U bent van harte welkom op dit mini-symposium!

Uitreiking Virtus scriptieprijs voor adelsgeschiedenis 2018 

Datum: Dinsdag 22 januari 2019, 19:30-21:00 uur
Locatie: Sweelinckzaal, Drift 21, Utrecht
Route: Loop via Drift 27 (Universiteitsbibliotheek) door de binnentuin naar Drift 21. De Sweelinckzaal bevindt zich op de begane grond. 
Aanmelden: Klik hier om u aan te melden.
Entree: Gratis   

Winnaar 2018

De Virtus scriptieprijs voor adelsgeschiedenis 2018 is toegekend aan Joris van Son, voor zijn scriptie Studying Music at Home: Eighteenth-Century Dutch Domestic Music-Making (Researchmaster Musicology, Universiteit Utrecht), onder begeleiding van dr. Rebekah Ahrendt en prof. dr. Jeanice Brooks. Op dinsdagavond 22 januari 2019 wordt in Utrecht de Virtus scriptieprijs 2018 uitgereikt tijdens een feestelijk mini-symposium met lezingen van Maarten Prak, Hans Cools, Conrad Gietman, Elyze Storms-Smeets en natuurlijk van de winnaar zelf. Klik hier voor het programma.

De Nederlandse Kastelenstichting stelt het archief met de wetenschappelijke nalatenschap van prof. dr. Jaap Renaud open voor publiek. De archiefstukken zijn opnieuw geïnventariseerd en voorzien van labels. Het archief bevat o.a. zijn correspondentie met vakgenoten, onderzoeken en dia- en fotomateriaal. De oudste stukken dateren uit 1928 en de jongste uit 2006. Het archief is nu te raadplegen onder het menu-item bibliotheek op www.kastelen.nl. Bezoekers zijn welkom in het kenniscentrum aan de Karel de Grotestraat 30 in Wijk bij Duurstede. 

Over prof. dr. Jaap Renaud 

J. G. N. (Jaap) Renaud (1911 – 2007) was van 1965 tot 1981 de eerste bijzonder hoogleraar Kastelenkunde van Nederland. Tijdens zijn leven maakte hij naam als kastelendeskundige op zowel historisch als archeologisch gebied. Zijn visie op kastelen vormde de basis voor de integrale en interdisciplinaire aanpak van kastelenonderzoek zoals dit tegenwoordig wordt nagestreefd.

De Delftse colleges Kastelenkunde van prof. dr. Jaap Renaud 

Als eerbetoon aan Renaud bracht de NKS de publicatie ‘De Delftse colleges Kastelenkunde van prof. dr. Jaap Renaud’ uit. In dit boekje staan voordrachten die hij als emeritus-professor in 1986 – 1987 aan de TU Delft gaf. Voor €12,50 (excl. Verzendkosten) te bestellen via info@kastelen.nl. 

Buitenlandse Kastelenreis georganiseerd door Stichting Utrechtse Kastelen

In 2019 organiseren wij weer een buitenlandse kastelenreis. Dit keer is gekozen om kastelen en kerken te bezoeken in het midden van Duitsland Sachsen Anhalt. We reizen in een dag naar deze bestemming.
Dit deel van Duitsland (vroegere DDR) bestaat uit gebieden van het voormalig hertogdom Anhalt en de Pruisische provincie Saksen met bekende plaatsen zoals de kleurrijke stadjes aan de voet van de Harz:  Wernigerode en Quedlinburg (UNESCO erfgoed) Het landschap is zeer gevarieerd. De heuvels van het Harzgebergte zijn pittoresk met  vele vakwerkhuizen en fraaie kerken. Met name in het zuidelijk deel van deze regio zijn veel indrukwekkende historische gebouwen te bewonderen zoals de gigantische kathedraal in Naumburg.
De data zijn: van zondag  23 juni 2019 tot en met dinsdag  2 juli 2019.
We reizen met een luxe touringcar met airco en minibar. Prijs: ongeveer €  1.150,- per persoon  (bij gebruik van 2-persoonskamer)
Inbegrepen:

• Vervoer: tijdens de hele reis staat de bus tot onze beschikking


• Dagelijks bezoek van een of meer kastelen en/of kerken/steden


• alle entrees en rondleidingen


• 9  keer overnachting met ontbijt in een *** hotel


• 4 keer een gezamenlijk diner


• op de terugreis een warme lunch.
  Wat het programma betreft denken we onder andere te gaan bezoeken:

Wat het programma betreft denken we onder andere te gaan bezoeken:
Rond Halle:  De  Dom en het schloss Merseburg, het renaissance slot Bernburg, Halle met de Dom, het Schloss Moritzburg. Verder het Schloss Querfurt met zijn 11e eeuwse  donjon,  het grote Schloss Neuenburg en in Naumburg de kathedraal.
Rond de Harz:  Het sprookjesslot  Wernigerode en het stadje zelf. Verder de UNESCO erfgoedstad Quedlinburg met zijn Dom en Schloss, de Burg Falkenstein, Schloss Stolberg, de ST. Stephans Dom in Halberstadt  en in Clausthal-Zellerfeld de grootste houten kerk van Duitsland.
Lijkt u dit interessant en wilt u nadere informatie? Neem dan (voor 8 jan.) contact op met: Miep en Theo de Jong, Stichting Utrechtse Kastelen

Jan v. d. Doemstraat 68 3515 XS  Utrecht
Telefoon: 030-2718637
E-mail: dejong.theo@telfort.nl 

Het platform op vrijdagmiddag 30 november ging over publiekspresentaties op kastelen, buitenplaatsen, tuinen en parken. In hoeverre komt wetenschappelijk onderzoek daarin tot uitdrukking? Welk beeld hebben wij van tijdvakken als de Middeleeuwen en de  Nieuwe Tijd, van het leven op het kasteel en van het gebruik van het landgoed en strookt dat beeld met recent onderzoeksresultaten? Welk verhaal vertellen publiekspresentaties? Heeft het publiek eigenlijk wel behoefte aan ‘de waarheid’, of zien zij graag een ‘geromantiseerd’ beeld? En... is dat erg?
In verschillende lezingen werd nader op deze vragen ingegaan.

Zo besprak prof. dr. Erik de Jong, hoogleraar Cultuur, landschap en natuur erfgoed als ensemble. Hij deed dit aan de hand van case study ARTIS.
Jan van Doesburg toonde in zijn lezing aan dat het iconische vierkante Middeleeuwse kasteel zoals veel mensen dat kennen in werkelijkheid eerder uitzondering dan regel was. Van de kastelen in het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen behoorde maar 3,7% tot deze kasteelvariatie.
Tijdens de presentatie van het studentenonderzoek over evenementen op kastelen gingen deelnemers met elkaar in debat. De stelling was De opkomst van live interpretation evenementen op kastelen is een positieve ontwikkeling. Het leverde een levendige discussie op.
Bijzonder hoogleraar buitenplaatsen Hanneke Ronnes sloot de middag af. Zij betoogde dat we moeten stoppen met representatie van het verleden en ermee in dialoog gaan.   

Bijdragen van Taco Hermans (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed), Erik de Jong (UvA), Jorien Jas en Marieke Knuijt (Geldersch Landschap & Kasteelen), Jan van Doesburg (RCE), Chrissy Flohr (Nederlandse Kastelenstichting) en Hanneke Ronnes (UvA en RU Groningen). 

Dit is Rianne, 21 jaar en derdejaars student Nederlandse Taal en Cultuur aan de Universiteit Utrecht. Zij doet bij de NKS onderzoek naar de terminologie rondom kastelen in de vroegmoderne tijd (1600-1800). Rianne hoopt hiermee duidelijkheid te creëren rondom de verschillende termen die door elkaar gebruikt worden.

Bezoek deze kennisbijeenkomst over kastelen en buitenplaatsen op 30 november. Onze eigen dr. Fred Vogelzang is dagvoorzitter.
Deelname is kosteloos. Meld u hier aan.

Tijdstip: vrijdag 30 november 13:00 - 17:30
Locatie: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Smallepad 5, 3811 MG Amersfoort

‘Feiten of fictie. Is er ruimte voor de wetenschap in publiekspresentaties?’

Het platform Kastelen & Buitenplaatsen van vrijdagmiddag 30 november gaat over de publiekspresentaties op kastelen, buitenplaatsen, tuinen en parken en in hoeverre wetenschappelijk onderzoek daarin tot uitdrukking komt. Welk beeld hebben wij van tijdvakken als de Middeleeuwen en de  Nieuwe Tijd, van het leven op het kasteel en van het gebruik van het landgoed en strookt dat beeld met recent onderzoeksresultaten? Welk verhaal vertellen publiekspresentaties? Heeft het publiek eigenlijk wel behoefte aan ‘de waarheid’, of zien zij graag een ‘geromantiseerd’ beeld? En... is dat erg? In verschillende lezingen zal nader op deze en andere vragen worden ingegaan.

Bekijk het volledige programma.

Dit jaar bestaat de Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis 25 jaar. Om deze mijlpaal te vieren, organiseert de Werkgroep op 12 en 13 oktober a.s. het internationale symposium Noble Women: Life Roles and Representations /Adellijke Vrouwen: Levens en Representaties. Het symposium richt zich op de verschillende manieren waarop adellijke vrouwen vanaf de late middeleeuwen tot het begin van de negentiende eeuw vorm gaven aan de taken die op grond van hun ‘hoge geboorte’ aan hen werden toegedacht. Decor van het symposium is Slot Zuylen – de geboorteplek van de philosophe Belle van Zuylen, waarschijnlijk de beroemdste adellijke vrouw uit de Nederlandse geschiedenis.

Fred Vogelzang verzorgde namens de NKS een lezing. Zijn bijdrage Rapunzel: de verbeelding van ruimte(n) voor vrouwen in middeleeuwse kastelen viel binnen het thema Adelijke vrouwen en kastelen in de Middeleeuwen.

In Frankfurt (Oder), op de Poolse grens, kwamen internationale buitenplaatsenonderzoekers, verenigd in ENCOUNTER, begin oktober bij elkaar. Thema van de conferentie was de spanning tussen publieke en particuliere functies van buitenplaatsen. Veel aandacht werd besteed aan manieren om draagvlak te creëren. Fred Vogelzang leverde vanuit de NKS een bijdrage aan het programma.

De spanning tussen het behoud van het erfgoed en de openstelling voor publiek, de vaak economische noodzaak daarvoor maar ook de aandacht voor de maatschappelijke functies van erfgoed kwamen in veel bijdragen naar voren. In noord en west Europa is de situatie nog relatief gunstig, maar in de voormalige Oostbloklanden liggen honderden manor houses te verkommeren. Dat heeft deels met het verleden te maken: in de Sovjetperiode was dit het erfgoed van het kapitalisme en had als zodanig geen plaats in het maatschappelijk vertoog, maar de huidige economische toestand van het platteland in Oost-Europa, vooral de ontvolking, speelt daarin eveneens een belangrijke rol. Het is altijd zeer leerzaam om de eigen ervaringen en situatie te vergelijken met die van andere regio`s. Ook hier gaf dat waardevolle inzichten in publiekssamenstelling, toeristische mogelijkheden, samenwerkingsverbanden en de bredere relaties tussen erfgoed en samenleving.

De volgende Encounter Conferentie wordt volgend jaar in de herfst in Nederland gehouden.

Zaterdag 6 oktober was de zeer geslaagde boekpresentatie van ODI ET AMO,

een boek vol middeleeuwse verhalen. Zie hier voor meer informatie over of het bestellen van dit boek. Door het kopen van dit boek steunt u ook de Nederlandse Kastelenstichting

.

Donderdag 1 en vrijdag 2 november 2018 vindt in Oentsjerk en Oranjewoud het eerste Europese erfgoed congres Arcadian Landscapes plaats. De Nederlandse Kastelenstichting levert een inhoudelijke bijdrage aan het programma.

Tijdens dit congres wordt de verbinding gelegd tussen het erfgoed van landgoederen en buitenplaatsen en het Europese cultuurlandschap. Inspirerende sprekers uit Engeland, Duitsland, België en Nederland delen tijdens Arcadian Landscapes hun kennis en ideeën over samenwerken met betrekking tot de gebiedsgerichte aanpak van buitenplaatsen en landgoederen. Arcadian Landscapes is een must voor iedereen, organisaties, eigenaren, beheerders en studenten, die betrokken is bij de erfgoedsector en de ontwikkeling van cultuurtoerisme. Het congres is het schijnwerperproject voor de landgoederen en buitenplaatsen in 2018 voor het Europees jaar van Cultureel Erfgoed.
 
Internationale uitwisseling erfgoedkennis Centraal tijdens het tweedaagse congres staat de uitdaging om de betekenis en toekomstwaarde van dit Europese erfgoed te versterken, het publieksbereik te vergroten, de kennisontwikkeling te delen en de relatie te leggen met nieuw erfgoedbeleid. Een goede samenwerking tussen onderwijs, overheid, ondernemers en organisaties is essentieel om dit te organiseren. Maar hoe doen we dat? Op welke manieren kunnen we ons erfgoed ontsluiten, levend houden in de verhaallijnen voor jong en oud en zorgen voor een betekenisvol toekomstperspectief? 
 
Programma  Keynotespeakers Tom Williamson, hoogleraar aan de Universiteit van East Anglia, Heike Düselder, directeur museum Lünenburg en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Osnabrück, Hans Renes, hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam en Hanneke Ronnes, bijzonder hoogleraar Buitenplaatsen aan de Rijksuniversiteit Groningen, geven hun kijk op het gebiedsgericht aanpakken van landgoederen en buitenplaatsen. Internationale professionals, studenten en andere geïnteresseerden wisselen tijdens diverse interactieve sessies, kennis en ervaring uit over onder andere de maatschappelijke betekenis van cultureel erfgoed in relatie tot het omliggende landschap. Ook excursies naar het historische Landgoed Oranjewoud, landschapspark van Oranjestein en Museum Belvédère zijn onderdeel van het programma. 
 
Kaarten bestellen Kaarten zijn vanaf vandaag te bestellen via www.arcadianlandscapes.com. De ticketprijs bedraagt  € 250,- inclusief lunch op beide dagen, een gezamenlijk diner op donderdagavond en de excursies op vrijdagmiddag. Voor studenten geldt een speciaal tarief van € 150,-.
 
Locatie  Het plenaire programma vindt plaats in het karakteristieke landgoed Stania State te Oentsjerk, ten noorden van Leeuwarden, Culturele Hoofdstad van Europa 2018. 
   
Het congres Arcadian Landscapes wordt georganiseerd door: Stichting Noordelijke Lustwarande in samenwerking met Nederlandse Kastelenstichting, Stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, Technische Universiteit Delft, Vrije Universiteit Amsterdam, Rijksuniversiteit Groningen, Hogeschool Gent, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Nationale Monumenten organisatie.  
 

Van 26 tot 30 augustus 2018 vindt de internationale conferentie Chateau Gaillard plaats in Frankrijk. De NKS is vertegenwoordigd door drs. Ben Olde Meierink. Hij verzorgt twee lezingen.
Dit jaar is de locatie Château Thierry vanwege de grote opgravingen bij het kasteel. Het thema van deze archeologieconferentie is Living in the Castle. Het symposium bestaat uit lezingen (in het Frans, Engels en Duits) die worden gehouden in de Champagne Pannier kelders in combinatie met excursies.

Een prachtige en inspirerende excursie naar Amstenrade. Ruim 40 donateurs uit het hele land gingen met ons mee! Fijn om iedereen weer te zien en spreken.
Op Kasteel Amstenrade een hartelijke ontvangst met koffie en thee en ’s middags een overdadige lunch in de grote zaal. Met van bovenaf een beschilderd canvas plafond met daarop een stout engeltje dat zich steeds naar je toe draait als je van de ene naar de andere kant loopt. Echt heel grappig en een bijzondere manier om op streefgewicht te blijven.
’s Middags een prachtige rondleiding door het kasteel en de tuinen voorzien van prachtige familieanekdotes. In de tuin staan de familienamen in het ceder aan de hand van de jaarringen. Het tweede deel van de middag een rondleiding door het dorp en de RK-kerk van Amstenrade. Dank aan de rondleiders en gidsen. Tot slot een toast in de grote salon op een prachtige dag!

Ook exclusieve excursies bijwonen? Word donateur!

Het huidige huis Amstenrade stamt grotendeels uit het einde van de 18e eeuw. De vierkante toren op de hoek van de twee vleugels is echter een restant van een veel ouder kasteel. Dat oudere kasteel had de vorm van vier vleugels rondom een binnenplaats. Het in Luiks-classicistische stijl gebouwde bakstenen nieuwe kasteel zou eigenlijk een U-vorm krijgen, maar een derde vleugel is nooit gerealiseerd. Bouwheer van het nieuwe kasteel was de zeer rijke Luikse bankier Nicolaas Willems, die het oude Amstenrade had overgenomen van de hoog-adellijke familie De Ligne, die in financiële problemen was geraakt. Niet lang na de oplevering van de nieuwbouw vererfde Amstenrade naar de familie Marchant et d’Ansembourg, die er nog steeds woonachtig is. Het hoofdgebouw heeft drie verdiepingen en een souterrain en kent een indrukwekkende middenpartij met grote pilasters en een fronton. Ook aan het interieur is veel aandacht besteed. Het is grotendeels in Lodewijk XVI- en Empirestijl ingericht, met beschilderde behangsels en een slaapkamer in chinoiseriestijl. Rond een binnenplaats liggen dienstgebouwen en daarachter een moestuin en een oranjerie. Het landschapspark is vanaf 1808 aangelegd en is nog grotendeels in oorspronkelijke staat te bewonderen.

De Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis houdt op vrijdag 12 en zaterdag 13 oktober 2018 het internationale symposium ‘Adellijke vrouwen: levens en representaties’ op het historische Slot Zuylen. NKS-deskundigen dr Fred Vogelzang en drs Ben Olde Meierink zijn betrokken bij het programma.

Het symposium richt zich op de verschillende manieren waarop adellijke vrouwen vanaf de late middeleeuwen tot het begin van de negentiende eeuw vorm gaven aan de taken die op grond van hun ‘hoge geboorte’ aan hen werden toegedacht. Gedurende twee dagen vinden er interessante sessies rond dit belangrijke onderzoeksthema plaats en worden er speciale rondleidingen door het kasteel georganiseerd.
De Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis bestaat dit jaar 25 jaar, een jubileum dat het verdient om groots te worden gevierd. Veel is de afgelopen kwart eeuw tot stand gebracht: mede dankzij de activiteiten van de Werkgroep is de geschiedschrijving over adel in Nederland in nieuw leven ingeblazen en blijvend op de wetenschappelijke kaart heeft gezet.
Inmiddels is ook de literatuur over adellijke vrouwen in het verleden sterk gegroeid. Nieuwe perspectieven, nieuwe methoden en nieuwe thema’s hebben onze kennis van bijna elk aspect van hun levens verbreed en vaak ook fundamenteel veranderd. Adellijke vrouwen worden niet langer gezien als passieve, willoze subjecten, zuchtend onder de macht van vaders, ooms en broers. Steeds vaker leggen onderzoekers nadruk op hun actieve handelen – niet alleen in het familiale domein, maar ook in de sociale en politieke sfeer.

Deze nieuwe wetenschappelijke onderzoektrends worden gepresenteerd tijdens een bijzonder tweedaags symposium met als decor de geboorteplek van philosophe Belle van Zuylen, waarschijnlijk de beroemdste adellijke vrouw uit de Nederlandse geschiedenis. Het volledige programma is hier te vinden.

De prijs voor deelname voor twee dagen (inclusief koffie/thee, lunches, rondleiding en borrel) bedraagt € 130 (€ 95 voor begunstigers; € 75 voor studenten en promovendi). Begunstiger van de Werkgroep wordt men overigens voor slechts € 20,- per jaar 
Aanmelden kan door het invullen van ons GoogleForm. Aanmelding is pas definitief na storting van het verschuldigde bedrag op rekeningnummer NL 30 INGB 0006 5604 63 t.n.v. Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis onder vermelding van ‘symposium 2018’.
Allen van harte welkom!

In juli verzorgde dr. Fred Vogelzang de drukbezochte HOVO-cursus Stichtse Lustwarande. Cursisten namen deel aan twee bijeenkomsten (4 juli en 11 juli) en een excursie naar landgoed Oostbroek (18 juli).
Deze zomercursus was volledig volgeboekt.

HOVO Utrecht is een onderwijsinstelling die voor mensen vanaf 50 jaar cursussen op universitair en hbo-niveau aanbiedt in Utrecht en Amersfoort.

Vrijdag 22 juni gingen wij weer op pad met onze donateurs. Deze keer een excursie naar buitenplaats Berbice in Voorschoten. Lees hier het verslag.

Eeuwenlang stond op de plek van de huidige buitenplaats Berbice een hofstede met de naam Allemansgeest, die vele families in de zomer onderdak bood. In 1822 kocht Hendrik Staal het huis. Hij had met zijn echtgenote een groot deel van zijn leven in de Zuid-Amerikaanse kolonie Berbice gewoond. De uitdrukking: ‘Naar de berbiesjes gaan’ belooft niet veel goeds, maar Staal had blijkbaar andere ervaringen en noemde zijn nieuwe bezit Berbice. Geluk bracht het hem niet: Staal overleed al binnen twee jaar. Het onder vorige eigenaren gemoderniseerde huis gemoderniseerd was gelegen in een door Zocher ontworpen park en ging in de negentiende eeuw van hand tot hand. In 1857 kocht een Utrechtse zilverfabrikant het huis, dat ging dienstdoen als directievilla, er naast verrees een nieuwe fabriek. In de tuin nabij de oorspronkelijke 17e-eeuwse boerderij ligt een moestuin met een bijzondere oranjerie en experimentele fruitmuren gebouwd omstreeks 1700 door Pieter de la Court van der Voort.
De laatste bewoonster, die op het landgoed begraven ligt, stelde haar leven in dienst van het behoud van deze buitenplaats. Doordat er in 2014 en 2016 bijzonder veel animo voor deze excursie bestond, hebben wij de huidige eigenaar, Stichting tot Behoud van Cultuurhistorische Buitenplaatsen, opnieuw bereid gevonden ons bij hoge uitzondering weer te ontvangen.

In heerlijk weer namen 35 donateurs deel aan alweer de 3e excursie van het seizoen! De bestemming was buitenplaats Schouwenburg in `t Harde. De groep werd hartelijk en gastvrij ontvangen door Pim en Fenneken Anneveld, de bewoners. Op het programma stonden een lezing over het huis en haar bewoners en een rondleiding door het huis en de tuin. De geslaagde dag werd afgesloten met een borrel.

De 17e-eeuwse buitenplaats Schouwenburg heeft oude wortels, maar het huidige huis stamt grotendeels uit het midden van de 18e eeuw. De marmeren vloer in de hal is nog een overblijfsel van het oude huis. Het 18e-eeuwse stucwerk in de grote zaal verwijst naar de jaargetijden maar er zijn ook oorspronkelijke elementen uit andere perioden te bewonderen. In 1867 werd een kantonrechter eigenaar. Vanaf toen werd de grote zaal in gebruik genomen als rechtszaal. In de loop van de tijd is er veel verbouwd en soms gesloopt, maar bijvoorbeeld het koetshuis kent nog de originele tuigkasten, stalpalen, ruiven en drinkbakken. Het park was aanvankelijk formeel ingericht met lange rechte lanen, maar werd zoals op zoveel buitens, in de 19e eeuw omgevormd in meer landschappelijke stijl. De gracht werd vergraven en rondom het huis werden exotische bomen geplaatst. Het huis wordt sinds een aantal jaren particulier bewoond en is onlangs gerestaureerd. Daarbij is veel aandacht besteed aan duurzaamheid, zoals het plaatsen van onopvallende zonnepanelen, isolatie en speciale verwarming.

Op 7 en 8 juni vond op Burg Vischering in Ludinghausen het 5e Duits-Nederlands Symposium over Adelgeschiedenis plaats. Het symposium Nobilitas litigat (Adelijke strijdcultuur) is een uitwisseling tussen Nederland en Duitsland.
Namens de Nederlandse Kastelenstichting leverde deskundige Drs. Ben Olde Meierink een bijdrage. In zijn lezing De kasteelpoort als representant van het adelijke strijdtoneel besprak hij zowel Nederlandse als Duitse poortgebouwen.
Dankzij zijn uitstekende Duits schakelde hij moeiteloos over op deze taal zodat ook de Duitse deelnemers deze kennis tot zich konden nemen.

Deze keer een excursie naar de provincie Groningen. Een groep van 18 donateurs ging de hele zaterdag op stap en doorkruiste het Groningerland.
Als eerste werd de Menkemaborg bezocht. Deskundige Drs. Ben Olde Meierink vergezelde de groep en leverde een inhoudelijke bijdrage. Hij verzorgde een masterclass over de bouwgeschiedenis van de Menkemaborg. Verder stond een bezoek aan zowel de tuin als het huis op het programma.
Na de gezamenlijke lunch ging de groep op pad naar de volgende borg. Aangekomen bij Verhildersum kregen de donateurs een rondleiding. Hier werden interessante verhalen onthuld over het huis en haar bewonders.
De dag werd afgesloten met een borrel en een hapje. De deelnemers vertrokken voldaan en met nieuwe kennis over Groningse borgen huiswaarts.

In de tweede helft van de 17e eeuw bouwde de schatrijke Amsterdamse koopman Andries Pels aan de Vecht het huis Vreedenhoff.
De eerste excursie van het seizoen bracht een groep van 22 donateurs naar dit prachtige huis. Ook maakten de deelnemers een mooie wandeling langs de Vecht. Hier zijn vele buitenhuizen te bewonderen. Helaas zijn ze niet allemaal bewaard gebleven.
Ook stond het Vechtstreekmuseum op het programma. Hier konden de deelnemers kennis opdoen over buitenplaatsen aan de Vecht en kunst, cultuur en geschiedenis in de Vechtstreek.
Het was een gezellige en geslaagde excursie!

Als Nederlandse Kastelenstichting zijn we er trots op dat we zowel grote museumkastelen als particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen aan ons weten te binden. Daarnaast prikkelen wij bezoekers met inhoudelijke producten en activiteiten om hun kennis over kastelen en buitenplaatsen te vergroten.

Dat deze insteek werkt blijkt uit het prachtige resultaat dat we behaald hebben:

• Recordaantal deelnemers: 158 aangesloten kastelen, buitenplaatsen en archeologische kasteelsites in Nederland, België én Duitsland. Dit is een stijging van 25% t.o.v. 2017. 


• Meer particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen t.o.v. vorig jaar.


• Meer bezoekers dan ooit: 85 000 mensen wisten Dag van het Kasteel te vinden.


• De gloednieuwe Archeotrail langs 4 kasteelvindplaatsen in Overijssel trok 300 bezoekers.


• Als onderdeel van het Verborgen Verhalen Vertel Evenement brachten we de prachtige verhalenbundel Verborgen Verhalen van Gelderse kastelen en buitenplaatsen uit. Negen bekende kinderboekenschrijvers leverden een spannend verhaal met een historische achtergrond.


• De opening van Dag van het Kasteel in Gelderland was zeer geslaagd. Op kasteel de Essenburgh  in Hierden ging Dag van het Kasteel dankzij de Ridders van Gelre feestelijk van start.

De volgende Dag van het Kasteel valt op 10 juni. Op naar de 12e editie!

De dag had niet beter kunnen beginnen. Er is volop zon én een koele bries. De reis ernaartoe is al een feest met overal om je heen, bloeiende rododendrons, ook wel kastelenonkruid genoemd. We zijn onderweg naar Kasteel de Essenburgh (met een h) in Hierden voor de officiele opening van alweer de elfde Dag van het Kasteel.

Dag van het Kasteel blogger Bertine Kleinjan deed verslag van de opening. Lees hier haar stuk!

Op maandag 14 mei vond op het prachtige landgoed Herinckhave de aftrap plaats van Dag van het Kasteel Overijssel. Dit jaar deden in deze provincie 39 kastelen, havezaten, buitenplaatsen en landgoederen mee.

Gastheer Lothar van Bonninghausen onthulde een verborgen verhaal uit Herinckhave. CDA Tweede Kamerlid Maurits von Martels sprak over mogelijkheden van toerisme en het belang van samenwerking tussen Overijsselse kastelen en buitenplaatsen. Tenslotte had stadsdichter Wibo Kosters nog een prachtig gedicht in petto dat hij speciaal schreef voor deze gelegenheid.

Het gedicht Torens boven alles uit leest u hier.

Bekijk hier een foto-impressie. Foto: gemaakt door Léontine van Geffen-Lamers, Monumentenfotograaf.

Onlangs vond te Belfast op Queen`s University de plaats. Van 4 tot 7 april confereerden ruim 1600 historici en sociale wetenschapsbeoefenaren uit heel Europa en daarbuiten over hun recente empirische en theoretische onderzoeksbevindingen. Namens de NKS was Fred Vogelzang aanwezig.

Lees hier een uitgebreid verslag van prof. dr. Yme Kuiper.

Op woensdag kwamen de leden van Klankbordgroep Twente (KBGT) Landschapsgeschiedenis samen voor hun voorjaarsbijeenkomst. Drs. Ben Olde Meierink mocht hier een lezing verzorgen. Op het sfeervolle Landgoed Twickel vertelde Ben over de bouwhistorie van het kasteel.

Het Bouwkunstcafé van 8 maart werd verzorgd door onze drs. Ben Olde Meierink. De titel van zijn lezing was De poort van kasteel en buitenplaats: functioneel of symbolisch?.
Het publiek bestond uit studenten en alumni van de opleiding Architectuurgeschiedenis en andere belangstellenden.

De Nederlandse Kastelenstichting is de Overijsselse Kastelen Stichting en Ridderschap van Overijssel zeer erkentelijk voor de herhaalde steun aan Dag van het Kasteel in Overijssel. De NKS kan dankzij lokale partners Dag van het Kasteel verder uitbouwen. Dit draagt bij aan verspreiding van kennis onder een breed publiek. Het doorgeven van verhalen van kastelen en buitenplaatsen vergroot het draagvlak voor behoud van dit prachtige erfgoed.

Op tweede pinksterdag, 21 mei 2018, is het weer Dag van het Kasteel.
Speciaal voor (potentiële) deelnemers organiseert de Nederlandse Kastelenstichting op 16 februari een gratis inspiratiemiddag.
De middag is bedoeld voor alle eigenaren, beheerders en vrijwilligers van kastelen en buitenplaatsen. De inspiratiemiddag bestaat uit workshops die handvatten bieden bij de organisatie van Dag van het Kasteel. Tevens een moment om ervaringen en ideeën uit te wisselen.
Als u nog twijfelt over deelname is de inspiratiemiddag een mooie kennismaking met Dag van het Kasteel. 

Programma:

Prettige feestdagen en een voorspoedig en gezond 2018 gewenst! Namens bestuur, medewerkers en vrijwilligers van de NKS. Lees hier een dankwoord van de directeur.

Op zondag 17 december organiseerde het Utrechts Archief een drukbezochte kerstmarkt. Naast de NKS was ook Oud Utrecht aanwezig. Het was een geslaagde dag. Leuke gesprekken met bezoekers en enthousiaste reacties. Voor herhaling vatbaar!

Op 15 december faciliteerde de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een studiedag Bouwhistorie en Kastelen & Buitenplaatsen. Het thema was de toegankelijkheid en verdedigbaarheid van steden, kastelen en buitenplaatsen.
De NKS leverde een inhoudelijke bijdrage. Ben Olde Meierink deelde nieuwe inzichten over poortgebouwen van kastelen. Fred Vogelzang weide uit over de relevantie van kastelen in deze tijd. Hij sprak over openstelling van kastelen tegenover het gesloten karakter ervan.

Afgelopen woensdag verzorgde dr Fred Vogelzang wederom een lezing bij Boogh in Houten. Boogh is de specialist op het gebied van begeleiden, behandelen, trainen en re-integreren van mensen met hersenletsel (NAH), een lichamelijke beperking of chronische ziekte in Midden-Nederland.

Fred nam een klein publiek mee in een lezing over kastelen en buitenplaatsen. Hij behandelde hierbij enkele kastelen als voorbeeld. Zo kwam het redelijk nieuwe Slot Zuylen voorbij, een kasteel dat pas in 1520 werd gebouwd maar wel in ouderwetse stijl.

Drs Ben Olde Meierink verzorgde een geslaagde Dekema Lezing in de sfeervolle kerk van Jelsum in Friesland. Ben sprak over de bijzondere gipssculpturen die tijdens een restauratie in 1997 ontdekt werden. Ook leuk dat de ontdekker van de beelden (timmerman tijdens de restauratie) aanwezig was en zijn verhaal deelde!
Na de pauze werden diverse interessante vragen gesteld, die ook gepareerd werden door Ben, vanuit zijn brede onderzoekservaring en kennis.
Ongeveer 60 personen hadden zich aangemeld om de lezing bij te wonen. 

Op donderdagavond verzorgde dr Fred Vogelzang een lezing bij Boogh in Utrecht. Boogh is de specialist op het gebied van begeleiden, behandelen, trainen en re-integreren van mensen met hersenletsel (NAH), een lichamelijke beperking of chronische ziekte in Midden-Nederland.

Fred nam de mensen van vestiging Utrecht mee in een lezing over kastelen en buitenplaatsen. Later deze maand zal hij op de vestiging in Houten zijn kennis delen.

Klik op bovenstaande afbeelding voor een videoverslag van ons symposium over herbestemming op kasteel Ruurlo. 

Wist u dat de NKS over een Youtube-kanaal beschikt? Bekijk hier onze filmpjes. Op de hoogte blijven? Abonneer u op ons kanaal.

De Nederlandse Kastelenstichting was aanwezig tijdens de goedbezochte Platformavond Staten en Stinzen. Dit jaar werd deze gehouden op het neo-classicistische landhuis Vijversburg omgeven door een uitgestrekt parkbos. In Tytsjerk verzorgden Heidi van Limburg Stirum en Janneke van Dijk een lezing over herbestemming.

Ons symposium Publiek bezit? De rol van kastelen en buitenplaatsen in de samenleving werd gehouden op kasteel Ruurlo. Deze middag stond in het teken van herbestemming. Bekijk hier de aftermovie.
Er was veel belangstelling voor het voorprogramma. Twee groepen deelnemers namen deel aan een rondleiding met gids op en rond het kasteel.

 
Hierna ging het inhoudelijke programma van start. Spreker ing. Denny Perdok belichtte de restauratie van kasteel Ruurlo tot museum. Frank Louhenapessy MA behandelde Huis Doorn als praktijkvoorbeeld. Prof. dr. Jan Rouwendal wierp een economisch perspectief op. Hij sprak op zeer interessante wijze over de waardering van erfgoed. Bijzonder trots zijn wij op onze studenten Roy Tijsmans BSc en Arjen Cools MSc. Zij deelden de resultaten van het onderzoek dat zij onder leiding van dr. Fred Vogelzang bij de NKS hebben uitgevoerd. Fred Vogelzang verzorgde tevens de afsluitende lezing over herbestemming van kastelen en buitenplaatsen. Ook is hij de auteur van het boek Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen. Een eeuw herbestemming dat alle deelnemers van ons symposium ontvingen.

 

Op de aansluitende borrel konden deelnemers verder met elkaar en de sprekers van gedachten wisselen over dit onderwerp. We kijken terug op een zeer geslaagd symposium!

Bekijk hier de presentaties van de sprekers.

Op donderdagmiddag 2 november organiseren wij een studiemiddag bij Kasteel Ruurlo. Een boeiend programma over herbestemming. Diverse sprekers treden op. Onze studenten Roy Tijsmans en Arjen Cools presenteren hun onderzoeksresultaten. Ook ligt er voor alle deelnemers het boek Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen klaar! Alles over het programma en aanmelden hier.

Elk jaar organiseren wij een uitje om onze vrijwilligers in het zonnetje te zetten. Dit jaar stond Kasteel de Haar op het programma.
De dag begon met een gezelllige lunch. Daarna nam vrijwilliger John Wendrich iedereen mee voor een boeiende rondleiding. Hij toonde verschillende vertrekken van het kasteel. De kapel was ook zeer interessant. Aansluitend sprak Ben Olde Meierink nog over de tuin en het exterieur.
Het programma werd afgesloten met een gezellige borrel. We kijken terug op een leuke en geslaagde dag!

Op 2 november organiseren wij op kasteel Ruurlo een studiemiddag. Het thema is "Publiek bezit? De rol van kastelen en buitenplaatsen in de samenleving".

Op donderdag 12 oktober organiseerde de Nationale Monumentenorganisatie een kennisbijeenkomst met als thema herbestemming.

Herbestemming betekent in veel gevallen dat een monument ook opnieuw geëxploiteerd wordt. Een exploitatieplan dient rekening te houden met de monumentale status van een gebouw en/of locatie. Maar ook andere facetten spelen een rol, bijvoorbeeld hoe ga je om met een toenemende toeristenstroom in het werelderfgoed-centrum van Amsterdam?

Tonko Grever (directeur Museum Van Loon), Hans Broekmeulen (directeur Willemsoord) en Evert Verhagen (Creative Cities / REUSE) verzorgden een lezing. Laatsgenoemde sprak over is mijn stad te redden? en behandelde de casus Westergasfabriek in Amsterdam. Hier is een cultuurpark van gemaakt.

Afgelopen woensdag waren wij bij Kasteel de Haar voor de uitreiking van Ithakaprijs. Wij feliciteren Anne Mieke Backer met het winnen van de prijs! En Annet Werkhoven met het Ithakastipendium! Op naar vervolgonderzoek en nog meer publicaties.

Gerti de Koeier van Beleef de Geschiedenis en Elly Godijn van Godijn Publishing hebben voor de derde maal de handen ineen geslagen. Op Slot Zuylen werd op zaterdag 7 oktober de feestelijke lancering gehouden van het boek Anno Domini 892. Extra feestelijk omdat een deel van de opbrengst naar de NKS gaat.

Deze bundel bevat 25 verhalen die zich afspelen in de Vroege Middeleeuwen: anno domini 892. Dit bijzondere boek is het resultaat van een jaarlijks terugkerende middeleeuwse verhalenwedstrijd.

Het thema van het boek is Rauw geluk. Hiermee sluit de wedstrijd aan bij de Maand van de Geschiedenis. "Geluk" alleen vonden Gerti en Elly niet passen bij de Middeleeuwen; een harde periode waarin geluk vaak hand in hand ging met rampspoed. De titel "Rauw geluk" leverde een breed scala aan verhalen op.

Middeleeuws leesplezier en tegelijk de NKS steunen? Schaf Anno Domini 892 aan. Lees hier meer informatie over het boek.

Voorafgaand aan het theaterfestival Tuin der Lusten op Buitenplaats Spijkerbosch vond de kick-off plaats van Dag van het Kasteel 2018. Tijdens deze feestelijke gelegenheid werd ook het nieuwe thema onthuld: Verborgen Verhalen Verteld.
Omdat alle kastelen en buitenplaatsen een schat aan verhalen herbergen. Spannende verhalen, kleine of grote verhalen, verhalen uit het verleden en hedendaagse verhalen. Befaamde verhalen, maar ook een heleboel verhalen die minder bekend zijn bij het grote publiek.
?Met Verborgen Verhalen Verteld beleeft u op 21 mei 2018 deze minder bekende kanten van (het leven en werken op) kastelen en buitenplaatsen.

Tijdens het Interieurplatform georganiseerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed op 22 september was ook de NKS aanwezig. Onze wetenschappelijke onderzoeker Ben Olde Meierink verzorgde binnen het programma een lezing. Hij sprak over: ×

Nederland was goed vertegenwoordigd op de Encounter conferentie in Gammel Estrup Denemarken. In totaal tien bijdragen werden geleverd aan het programma. Vanuit de Rijksuniversiteit Groningen waren aanwezig: Yme Kuiper, Gerrit van Oosterom (niet op foto), Lenneke Berkhout, Martin van den Broeke en Willemieke Ottens. De TU Delft werd vertegenwoordigd door Gerdy Verschuure, Els vande Laan en Rodrigo Dias (laatse twee niet op foto). De NKS was aanwezig met Janneke van Dijk, Frieda Kreuer, Fred Vogelzang en Heidi van Limburg Stirum.
Meer foto?s binnenkort op onze NKS facebook pagina.

Het was een mooi en goed verzorgd 3-daags programma met excursies naar Clausholm, Rosenholm en Bidstrup :

DAY 1, THURSDAY 21 SEPTEMBER: The House and the Landscape
9.30-10.20: Carsten Porskrog Rasmussen, The Museum of Southern Jutland (DK). Key note: The creation of a manorial landscape in Schleswig.
10.30-11.50: Dutch landscapes and country houses. Chair: Yme Kuiper, University of Groningen (NL)
-- Yme Kuiper (NL): The invention or the discovery of the Dutch landscape in the Golden Age?
-- Gerrit van Oosterom (NL): The Danish connection: how Dutch-Danish oxen trade influenced the development of the manorial landscape south of Amsterdam
-- Lenneke Berkhout (NL): From kinship to horticultural excellence. Patterns of patronage of the gardeners to the House of Orange-Nassau (1621-1732)
-- Martin van den Broeke (NL): Trying a new research model. Country house culture on the Island of Walcheren.
13.00-13.50: Arne Bugge Amundsen, University of Oslo (N). Key note: Manorial landscapes in Norway
14.00-15.00: The House and the Family. Chair: Mikkel Venborg Pedersen, Danish National Museum (DK)
-- Stefanie Schuldt (D): Christina Piper’s Manorial World in Scania
-- Kristine Dyrmann (DK): Sybille Reventlow’s sociability at Brahetrolleborg
-- Jon Stobart (UK): Ancient and Modern, English country house ca. 1700-1830 

DAY 2, FRIDAY 22 SEPTEMBER: Heritage and challenges in the 2oth and 21st centuries
9.50-10.40: Heike Düselder, Museum Lüneburg(D). Key note: Heritage management,museums and manors
10.45-11.45: Gardens and Landscapes. Chair: Jonathan Finch, University of York (UK)
-- Ismo Häkkinen (SF): Kultaranta. Three lives of a garden
-- Lars Jacob Hvinden-Haug/Aina Aske (N): Reconstructing Historical Gardens. Negotiations and Debates – the Larvik Case
-- Annegreth Dietze-Schirdewahn/Lei Gao (N): New knowledge about the manorial Austrått landscape in Ørland, Norway.
13.00-14.00: Sustainability in the country house landscape. Chair: Gerdy Verschuure-Stuip, Delft University of Technology (NL)
-- Gerdy Verschuure-Stuip (NL): The regional country house landscape
-- Els van der Laan (NL): Regional heritage ensembles of the ‘Noordelijke Lustwarande’
-- Rodrigo Dias (P): The Tagus Estuary Quintas; Lisbon Estate Landscape
14.10-15.30: Managing the manorial landscape. Chair: Paul Zalewski, Europa-Universität Viadrina (D)
-- Elyze Storms-Smeets (NL): Heritage lost and found. The post-WW2 revival of country houses and landed estates in the German-Dutch border area
-- Janneke van Dijk (NL): Private heritage and public functions
-- Willemieke Ottens (NL): Who is better in landscape management? Private owners vs. heritage organisations?
Garry Keyes (DK): To be or not to be a manor house?
15.30-16.30: Coffee & Introduction to Gammel Estrup
16.30-17.20: Fred Vogelzang, Dutch Castle Foundation (NL). Key Note: New functions for castles and country houses. Fall and rise of heritage?

Zaterdag 9 september was het feest op Huis Kernhem in Ede. Tijdens Open Monumentendag vond hier de boekpresentatie plaats van onze nieuwste uitgave Kernhem, Een adelijk slot aan de rand van de Veluwe. Eindredacteur Fred Vogelzang nam het publiek op levendige wijze mee in het verhaal van Kernhem. Directeur Heidi van Limburg Stirum reikte het eerste exemplaar uit aan de zoon van wijlen auteur Elisabeth Demesmaeker. Hier leest u meer informatie over het boek.

Zaterdag 9 september was het feest op Huis Kernhem in Ede. Tijdens Open Monumentendag vond hier de boekpresentatie plaats van onze nieuwste uitgave Kernhem, Een adelijk slot aan de rand van de Veluwe. Eindredacteur Fred Vogelzang nam het publiek op levendige wijze mee in het verhaal van Kernhem. Directeur Heidi van Limburg Stirum reikte het eerste exemplaar uit aan de zoon van wijlen auteur Elisabeth Demesmaeker. Hier leest u meer informatie over het boek. 

Het is komend weekend Open Monumentendag. Op 9 en 10 september 2017 zijn meer dan vierduizend prachtige monumenten in heel Nederland gratis toegankelijk voor iedereen. Zin om een kasteel te bezoeken? Bekijk hier de lijst met kastelen die hun deuren openen voor het grote publiek.

 Het huidige kasteel Nederhoven, een leengoed van het graafschap Horn, is omstreeks 1614 gebouwd door leden van de familie Lövenich genaamd Van Nederhoven. Het vierkante landhuis bevat twee bouwlagen boven een kelder en wordt afgedekt door een schilddak. In de buitenmuur zijn nog restanten van de voorafgaande bebouwing zichtbaar in de vorm van zware steunberen. Het door een gracht omgeven kasteelterrein is sinds 1864 in bezit van de familie Dahmen en wordt momenteel bewoond door de familie van Basten Batenburg-Dahmen. Het kasteel is normaal gesproken niet toegankelijk voor bezichtiging. 


Maja Hullegie zet koffie vor de donateurs

De oorsprong van Kasteel Aldenghoor is niet duidelijk, en moet worden onderscheiden van het nabijgelegen en oudere kasteel Ghoor of Nienghoor. Van de familie Van Ghore  kwam de hof Alden Ghore  in 1381 aan de familie Van den Bongard in het bezit was van een hof Alden Ghore. In de 15e eeuw ging het hof weer over naar een tak van de familie van Ghoor, die de hof  hebben uitgebouwd tot een kasteel. Van het oorspronkelijke kasteel is alleen nog de uit baksteen en mergel opgebouwde centrale ronde toren met zware muren overgebleven. Het rechthoekige hoofdgebouw met de vier hoektorentjes aan de westzijde stamt uit ca. 1700 terwijl de lagere zuidvleugel in de eerste kwart van de 18e eeuw werd gebouwd. In de eerste helft van de twintigste eeuw werd het kasteel als klooster gebruikt door de zusters Ursulinen en later de missionarissen van Mill Hill. Sinds de jaren ‘80 wordt het kasteel weer particulier bewoond.

Lunch op terras op binnenplein van Aldenghoor


Eeuwen oude Catalpa

De uitreiking van de NRCCharity Awards was een prachtige bijeenkomst in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam. De NKS heeft helaas niet gewonnen maar we zijn wel enorm trots op prachtige campagne die Rianne Hogeveen en Berber Reijkers van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam voor ons hebben gemaakt.
De crowdfunding campagne om de vormpjes van de Historische Zandkastelen te produceren loopt nog steeds. Met 10 euro kunt u ons al steunen. Steun ons via deze LINK

Op de foto van links naar rechts: Berber Reijkers, Rianne Hogeveen, Iris Broersma en Heidi van Limburg Stirum

RTV Utrecht maakte filmopnamen op Hindersteyn om het verhaal achter de NKS crowdfundingactie voor de Historische Zandkastelen vast te leggen. Het item wordt uitgezonden in het programma: Aan tafel! En is te bekijken via deze link.

Om de Nederlandse geschiedenis door te kunnen geven aan de volgende generatie introduceert de Nederlandse Kastelenstichting; Historische Zandkastelen. Zandvormen van echte Nederlandse kastelen met een waargebeurd verhaal erbij.

De Nederlandse Kastelenstichting is een kenniscentrum dat onderzoek doet naar kastelen, buitenplaatsen en hun historische omgeving. Wij vinden het belangrijk dat de kennis over dit erfgoed niet verloren gaat, aangevuld wordt en dat de verhalen erover in leven blijven. Ze zijn onderdeel van onze geschiedenis. Deze verhalen moeten gekoesterd en doorgegeven worden aan de volgende generatie zodat we ook in de toekomst kunnen genieten van dit erfgoed.

Kinderen leren het beste spelenderwijs en daarom introduceren wij; Historische Zandkastelen. Tijdens het spelen met deze zandkasteelvormen kan het verhaal worden verteld. Samen op ontdekking gaan en ontdekken wat bijvoorbeeld een waterburcht, woontoren of een buitenplaats is. Spelend de geschiedenis van deze monumenten leren, plezier voor jong en oud.

Om de productie van de historische zandkasteelvormen van start te laten gaan hebben we uw steun nodig! Daarom zijn we een crowdfunding campagne gestart. Ons doel is bereikt als we €80.000 ophalen.

Als u €10 doneert sturen wij u ons magazine Kasteel & Buitenplaats. Bij €25 of meer ontvangt u een set historische zandkasteelvormen met de verhalen. Als u €50 of meer doneert, wordt u daarnaast uitgenodigd voor de feestelijke onthulling van de eerste historische zandkasteelvormen. Bij een donatie van € 100 of meer ontvangt u de Historische Zandkastelen set met verhalen, een uitnodiging voor de feestelijke onthulling en een set NKS boeken. Donaties van €250 krijgen daarnaast alle voordelen van een jaar lang donateurschap. Voor mensen die het project een erg warm hart toedragen (donaties van €2500 of meer) organiseert NKS een exclusieve rondleiding door een bijzonder kasteel, met feestelijke lunch.

U kunt doneren via deze LINK
U kunt doneren tot: maandag 26 september.

De crowdfunding campagne is onderdeel van de reclamecampagne in het kader van de NRC Charity Award, gemaakt door studenten van de Willem de Koning Academie in Rotterdam. Het doel van de NKS is kastelen en buitenplaatsen bij een breed publiek onder de aandacht brengen en zo het draagvlak voor het behoud ervan te vergroten.

Stemmen voor de publieksprijs voor de reclamecampagne kan ook nog tot 20 augustus via deze LINK

In het kader van de NRC Charity Award is voor de NKS een reclamecampagne gemaakt om het draagvlak voor het behoud van kastelen en buitenplaatsen bij een breed publiek te vergroten. Daarnaast wil de NKS met deze campagne donateurs werven om haar werk voort te kunnen zetten.

                                       Het is een prachtige campagne geworden! 

De campagne wordt op dinsdag 15 augustus 2017 geplaatst in NRC Handelsblad en nrc.next.
De studentes Berber Reijkers en Rianne Hogeveen van de Willem de Kooning Academie in Rotterdam hebben de campagne ontworpen onder begeleiding van hun docent Maarten van de Vijfeijken (creative director bij Goed Stel Mensen).
Er doen in totaal 18 goede doelen mee aan de NRC Charity Award. Een vakjury kiest de drie beste campagnes en het publiek mag haar stem uitbrengen voor de publieksprijs vanaf maandag 24 augustus. 

 
                                      Help ons te winnen. Stem op de NKS campagne 

Het mooiste is natuurlijk als we echt een setje met zandvormen voorzien van een mini-informatieboekje van de NKS op de markt kunnen brengen. En daarmee een nieuwe generatie al in hun kindertijd spelenderwijs te kunnen ‘besmetten’ met het ‘kastelenvirus’.
Daarom starten we op 15 augustus een crowdfunding campagne om de productie van deze zandvormen en de informatieboekjes te realiseren. Meer informatie volgt. Houd de website in de gaten.



 

Rijckert van der Flier heeft na vervulling van zijn bestuursperiode van vier jaar de secretarispen overgedragen aan Tom Peijster. Het bestuur van de Nederlandse Kastelenstichting (NKS), kenniscentrum voor kasteel en buitenplaats is Rijckert van der Flier bijzonder dankbaar voor de enorme inspanningen die hij de afgelopen vier jaar voor de NKS heeft gepleegd. Met het aantreden van Tom peijster heeft de NKS aan slagkracht en diversiteit gewonnen. Het bestuur en de directeur zijn bijzonder blij met deze versterking van de organisatie.

Mr. T.A. (Tom) Peijster (1959), is opgegroeid in Den Haag en heeft rechten gestudeerd aan de UU. Hij is praktisch zijn hele loopbaan in communicatiefuncties actief, zowel aan bureauzijde als in communicatie en verandermanagement binnen de financiële dienstverlening. De laatste jaren combineert hij binnen Rabobank Nederland zijn communicatierol met die van directiesecretaris. Al sinds zijn jeugd heeft hij een meer dan gemiddelde belangstelling voor (het behoud) van erfgoed, in het bijzonder kastelen en buitenplaatsen. Hij hoopt met zijn pragmatisme en creativiteit een bijdrage te kunnen leveren aan het werk van de NKS, en ook nog veel te leren. 

Op 28 juni presenteerden studenten Sociale Geografie & Planologie van de Universiteit Utrecht, in het Oude Stadhuis van Wijk bij Duurstede, de resultaten van een verkennend onderzoek naar de beleving van particulier bewoonde buitenplaatsen en kastelen onder directe omwonenden in de omgeving Utrecht. Dit onderzoek is van april tot eind juni dit jaar in opdracht van de NKS uitgevoerd door 16 studenten. Het onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het 2e jaars vak Onderzoeksmethoden en werd begeleid door Sarah Millet (Universiteit van Utrecht) en Fred Vogelzang (NKS).

Het onderzoek
In Nederland zijn er nog veel kastelen en buitenplaatsen die de oorspronkelijke woonfunctie hebben behouden en niet herbestemd zijn. Het doel van dit onderzoek is om een eerste beeld te krijgen naar particuliere bewoning van kastelen en buitenplaatsen. Hierbij gaat het om vragen als:
-- Hoe beleven de omwonenden het particuliere huis?
-- Is er sprake van een band met de bewoners?
-- Welke kennis hebben de omwonenden van het huis/park en zijn bewoners?
Dit onderzoek brengt deze vragen o.a. in verband met de waardering van buitenplaatsen en kastelen onder naaste omwonenden, de beleving van de toegankelijkheid en de steun voor het behoud van deze buitenplaatsen en kastelen onder omwonenden. 

Een voorzichtige conclusie uit de antwoorden van de 500 respondenten is dat bewoning en meer bekendheid met/kennis over het erfgoed de waardering ervoor vergroot. De NKS gebruikt de gegevens voor haar overkoepelend onderzoek: Relevantie van kastelen en buitenplaatsen.

Het onderzoeksrapport zal binnenkort in te zien zijn op de website van de NKS.

Jaarlijks doen studenten onderzoek bij de NKS. De NKS vindt het namelijk belangrijk dat een nieuwe generatie onderzoekers de gelegenheid krijgt om kennis te maken met het interessante en brede veld van kastelen en buitenplaatsen. Niet alleen wordt daarmee hun en onze kennis vergroot maar dit zorgt er ook voor dat de onderzoeksmethoden en -technieken doorgegeven en verder worden ontwikkeld. Daarnaast wordt op deze wijze de kennis over en de vaardigheden rond onderzoek naar kastelen en buitenplaatsen in stand gehouden. Iets dat wij zeer belangrijk vinden en zien als een onze hoofddoelen. De NKS ziet zich, als kenniscentrum, nadrukkelijk een rol hebben bij de opleiding van nieuwe onderzoekers.

Donderdag 27 juni 2017 werd voor de eerste keer de Virtus sciptieprijs uitgereikt. Deze prijs is ingesteld door de Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis. Met deze prijs wil de stichting de beste master- of researchmasterscriptie belonen waarin een substantiele rol is weggelegd voor de geschiedenis van de adel. Zij hoopt hiermee de Nederlandse adelsgeschiedenis te stimuleren.

De uitreiking werd omlijst door een aantal interessante korte lezingen.
-- Ben Olde Meierink (NKS) nam de toehoorders mee op een verkenning langs diverse buitenplaatslandschappen.
-- Sophie Reinders (Universiteit Utrecht) sprak over haar promotieonderzoek naar Vrouwenalba amicorum
-- Conrad Gietman (Hoge Raad van Adel) gaf inzicht in de verleiding om de namen van kastelen en buitenplaatsen toe te voegen aan de familienaam

De prijs werd na voorlezing van het juryrapport, uitgereikt door Heidi van Limburg Stirum, directeur van de NKS.
Gerrit van Oosterom slot af met een lezing over: De val van Brittenrust: hoe de Oude Rijn een vergeten buitenplaatslandschap kon worden.

Tot slot werd gezamenlijk in café Broerse het glas geheven en nagepraat. Het was een geanimeerde avond.

Meer informatie over de Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis, Gerrit van Oosterom en de scriptie via deze link

In het prachtige Van Brants Rus Hofje aan de Nieuwe Keizersgracht in Amsterdam vond op zaterdag 17 juni de presentatie plaats van het boek: Petersburg Roem der Hoven. Meer dan 60 genodigden genoten zichtbaar van de presentaties van de auteurs. Harry Donga gaf een algehele ineiding. Fred Vogelzang volgde met zijn verhaal waarin hij intressante parallelen trok tussen de economische ontwikkelingen in de 18e eeuw die de bouw van Petersburg mogelijk maakten en de huidige tijd. Emmanuel Waegemans sloot af met een beeldend en kleurrijk verhaal over de man Van Brants en zijn relatie met Rusland en Tsaar Peter de Grote.

Meer informatie over het boek en hoe di te bestellen vindt u via deze link.

Hieronder een foto-impressie.

       

Op vrijdag 16 juni genoten 40 NKS donateurs van een mooie rondleiding door tuin, moestuin en orngerie door Bonne Bentinck. Binnen werden de donateurs rondgeleid door archivaris Wim Hoogland. De rondleidingen werden voorafgegaan door een interessante lezing over de geschiedenis van het huis en haar bewoners.

De tiende editie van de door de NKS georganiseerde Dag van het Kasteel trok dit jaar 79.500 belangstellende bezoekers. Op tweede pinksterdag werden bezoekers welkom geheten op kastelen en buitenplaatsen in heel het land en zelfs over de grens in België en Duitsland. Onder het recordaantal van 121 deelnemers bevonden zich museale kastelen en buitenplaatsen, maar ook veel particuliere locaties die alleen tijdens de Dag van het Kasteel de toegangspoort openen.

Voor alle generaties werd er een breed scala aan activiteiten georganiseerd. Spannende verhalen werden verteld en nagespeeld, voor de geïnteresseerden deelden historici tot in detail hun kennis, er werden producten van eigen bodem aangeboden en er waren speciale openstellingen. Het thema dit jaar was ‘Rondom Kasteel en Buitenplaats’ waardoor het  accent op ‘buiten’ en niet ‘binnen’ lag, maar toch kon een enkel huis ook van binnen worden bekeken. Dat is een zeldzaamheid omdat veel deelnemende buitenhuizen nog particulier bewoond worden.

Speciale aandacht was er dit jaar voor de kastelen en buitenplaatsen in Utrecht en Groningen waar bezoekers een gratis kastelengids met extra informatie en fietsroutes kregen. Ook in Overijssel werden deze brochures uitgedeeld wat terug te zien was aan het aantal fietsende bezoekers dat op de been was.


Nieuw Rande Overijssel - foto Andre Russcher

Fogelsangh State - Friesland


Weerdesteyn Utrecht


Vilsteren Overijssel - foto Andre Russcher

Hieronder een foto impressie van de donatuersexcursie naar Kasteel Rosendael op 10 juni 2017. 
Een van de gidsen Marlies Soomers verzorgde de rondleiding door de tuinen, er werd hard langs de bedriegertjes in de tuin gehold. Daarna volgde een rondleiding door het kasteel. 

Dag van het Kasteel Overijssel startte op 3 juni met de presentatie van de wandelgids De mooiste landgoedwandelingen in Salland op Landgoed Den Alerdinck.
De samenwerking met uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig was bijzonder prettig. Veel lof over de zorg en aandacht waarmee Marycke Janne Naber de wandelroutes in de gids heeft samengesteld en de mooie interviews met eigenaren en beheerders. De NKS is trots dat wat van haar kennis over kastelen en buitenplaatsen is opgenomen in deze gids. Als daardoor de beleving van dit prachtige erfgoed zich verdiept en de waardering ervoor is vergroot, dan heeft de NKS haar doel bereikt.

Stichting Van der Wyck-de Kempenaar steunt de Dag van het Kasteel Groningen. De Dag van het Kasteel Groningen wordt feestelijk ingeluid tijdens het Smaakmaker Evenement op 2 juni. U bent van harte uitgenodigd op Borg Welgelegen. Krijg onder het genot van 17e-eeuwse High Tea hapjes een kijkje in de wereld van de Groninger Borgen.  
Wat staat er op het programma:
- Geniet van verschillende hartige en zoete hapjes waaronder gebak en crostini’s. Geheel in stijl legt de kokkin uit hoe de lekkernijen zijn gemaakt.
- Studenten van de Rijksuniversiteit Groningen en bevlogen vrijwilligers van de borgen vertellen over hun borg en waar je op moet letten als je op de Dag van het Kasteel over het borgterrein wandelt.
Wees van harte welkom! Aanmelden kan voor 20 mei via: dvhk@kastelen.nl

In het Noord-Italiaanse Bressano of Brixen vond van 31 maart tot 3 april een interessant congres plaats getiteld Adelskulturen auf Burgen. Het congres met meer dan 100 deelnemers werd georganiseerd door de Wetenschappelijke Raad van de Deutsche Burgenverein i.s.m. Het Südtiroler Burgeninstitut. 

Het internationale congres belichtte met ruim 20 sprekers de veelvoud maar ook de dynamiek van de adellijke culturen op kastelen sinds de vroege middeleeuwen in Europa. Het betrof adellijke cultuuruitwisseling, wooncultuur, maar ook enscenering. Een van de Duitse sprekers wees op de bijzondere enscenering die toegepast is bij ons kasteel Doornenburg, de bezoeker wordt vanaf de middeleeuwen bewust om kasteel en voorburcht heengeleid om geïmponeerd te worden. Onze medewerker Ben Olde Meierink, die ook bij de organisatie van het congres betrokken was, sprak over het gebruik van gevel- en wapenstenen als media om hiermee het adellijke zelfbeeld tot uitdrukking te brengen. Hij ondersteunde zijn betoog naast Duitse voorbeelden met gevelstenen met bouwinschriften en wapenstenen van Valkhof, Twickel en Cannenburg.
Achtergrond informatie over het congres en de lezing van Ben Olde Meierink: “Bauinschriften und Wappen auf Burgen als Medien adeligen Selbstverständnisses”

 Artikel

Maandag 27 maart 2017 heeft de redactie van NRC 20 goede doelen, waaronder de NKS, geselecteerd voor de NRC Charity Awards van dit jaar. Lees meer hierover via deze LINK.

TWEEDE PINKSTERDAG - 5 JUNI wordt het een mooie Dag van het Kasteel in Overijssel dank zij de Ridderschap. Dank!
 

Particuliere eigenaren van monumenten weren zich!
Drie organisaties met een grote achterban van particuliere eigenaren van rijksmonumenten trekken voortaan samen op onder de naam Federatie Particuliere Monumenteneigenaren (FPMe). De drie initiatiefnemers zijn de vereniging Bewoond Bewaard, de Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen en de stichting Agrarisch Erfgoed Nederland. Lees hier het persbericht.

In Overijssel steunt met haar subsidie voor "Het verhaal van Overijssel" de Dag van het Kasteel. Er kan voor bezoekers en deelnemers een mooi programma gerealiseerd worden. Kom naar de Dag van het Kasteel!
TWEEDE PINKSTERDAG - 5 JUNI 2017 

De NKS ia aangesloten bij de FIM en heeft mede het Manifest Kabinetsformatie 2017 opgesteld. Lees het manifest via deze LINK. Meer informatie ober de FIM via deze LINK.

Vertegenwoordigers van 6 projecten, waaronder de NKS, namen dinsdag 7 maart tijdens een feestelijke bijeenkomst in Kasteel Sterkenburg te Driebergen-Rijsenburg hun bijdrage in ontvangst uit het Baron en Baronesse Van Hemert tot Dingshof- Coldeweij Fonds en het Nora Croin Michielsen Fonds, dat SBNL beheert. Lees meer via deze LINK.

       
Gerti de Koeijer van Beleef de Geschiedenis wil ‘Het mogelijk maken dat men kan proeven, ruiken, voelen, kijken en luisteren om zo geschiedenis tot leven te brengen.’ Samen met Elly Godijn van Godijn Publishing wordt dit jaar voor de derde keer een middeleeuwse verhalenwedstrijd uitgeschreven met als titel, ondertitel en thema:

ANNO DOMINI 892, rauw geluk,
"Het vergeten verhaal over heidenen, handelaren, duivelbanners en volksverhuizingen"

De vijfentwintig beste verhalen worden gebundeld en de lancering van het boek vindt zaterdagmiddag 7 oktober 2017 plaats op een nog nader te bepalen locatie. De lancering zal in het teken van de Middeleeuwen staan, inclusief bijpassende muziek. Voor de liefhebber is het een mooie gelegenheid om middeleeuwse kleding te dragen (niet verplicht). Van elk boek dat verkocht wordt, gaat 1 Euro naar de Nederlandse Kastelenstichting.

Klik hier voor informatie over de schrijfwedstrijd en het inzenden van bijdragen.
Klik hier voor informatie over Beleef de Geschiedenis.
Klik hier voor informatue over Godijn Publishing.

Vrijdag 3 maart kwamen beheerders, eigenaren en vrijwilligers van kastelen en buitenplaatsen uit het hele land naar Utrecht. De NKS organiseerde in Het Utrechts Archief een inspiratiemiddag met workshops, ontmoeting en lezingen. Lees het hele verslag via deze LINK.

www.dagvanhetkasteel.nl - nieuwe Dag van het Kasteel website! Vind alle deelnemende kastelen en buitenplaatsen, bekijk de mooie programma’s, lees achtergrondinformatie en blijf op de hoogte van het Dag van het Kasteel nieuws. 

De laatste decennia zijn opvallend veel kastelen en buitenplaatsen opnieuw ingericht als woonhuis. Hoe gaan de huidige bewoners om met deze monumenten? Janneke van Dijk en Geertje de Lange schrijven hierover in Monumentaal. Lees het artikel via deze link.

De auteurs Ben Olde Meierink, Gert Immerzeel, Helm Horsten en eindredacteur Fred Vogelzang in de Ridderzaal van kasteel Nijenrode tijdens de boekpresentatie. Lees meer via deze link. Informatie over het boek via deze link. Recentie van Adel in Nederland via deze link.

dr. ir. D.B.M. (Taco) Hermans is met ingang van 1 januari 2017 wetenschappelijk adviseur van de NKS. Taco is als senior onderzoeker en kastelendeskundige werkzaam bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarnaast is hij voorzitter van de Stichting Kastelenstudies Nederland en redactielid van het Kastelenlexicon. Als wetenschappelijk adviseur zal hij onder meer een rol spelen bij het uitzetten van de onderzoeklijnen, de beoordeling van publicaties en het uitbouwen van het kenniscentrum.

In de aanloop naar de Dag van het Kasteel organiseert NKS een inspiratiemiddag voor eigenaren, medewerkers en vrijwilligers van kastelen en buitenplaatsen: trouwe deelnemers, nieuwe deelnemers en locaties die nog een besluit moeten nemen over deelname. Ook andere betrokkenen/geïnteresseerden zijn van harte welkom op vrijdag 3 maart in het Utrechts Archief, Utrecht. Geef u direct op.

LET OP: de inspiratiemiddag in GRONINGEN is komen te vervallen.

Op deze middag staan de workshops Storytelling, Creatieve denksessie rondom het thema ’Rondom Kasteel en Buitenplaats’, Cultureel ondernemerschap, en Rondleiden en presenteren centraal. Daarnaast is er volop gelegenheid om kennis te maken en ervaringen uit te wisselen. Ontvangst met koffie/thee en koek en we sluiten de middag af met een borrel. Het voledige programma vindt u hier.   

Deelname is gratis voor kastelen en buitenplaatsen uit Utrecht en Groningen, de Dag van het Kasteel focusregio’s van 2017; tot vier medewerkers en vrijwilligers kunnen kosteloos deelnemen.  
Overige deelnemers betalen 10 euro p.p.

Wat komt er zoal aan bod: 
Hoe geef ik vorm aan de Dag van het Kasteel?
Hoe werk ik het thema ‘Rondom kasteel en buitenplaats’ uit voor mijn locatie?
Wat is een inspirerende manier om mijn locatie aan het publiek te presenteren?
Met welke praktische zaken moet ik rekening houden? Hoe geven andere locaties vorm aan de dag?  

Onlangs is het nieuwe boek ’Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen, een eeuw herbestemming’ tijdens de een studiemiddag op Bronbeek gepresenteerd. Nederland kent nog steeds honderden kastelen en buitenplaatsen. Veel van deze monumenten hebben sinds de 19e  eeuw een nieuwe functie gekregen. Was dat aanvankelijke een religieuze herbestemming, rond 1900 kozen lokale overheden om instellingen voor geestelijke gezondheidszorg op buitenplaatsen onder te brengen.
Het aantal herbestemde monumenten en het palet van herbestemmingen is vooral in de 20e eeuw enorm gegroeid. Functies als scholen, kantoren, gemeentehuizen, hotels en restaurants en feestlocaties zijn inmiddels zo talrijk, dat tweederde van de nog bestaande kastelen en buitenplaatsen een alternatieve invulling heeft gekregen. De gevolgen van deze ontwikkelingen zijn onderwerp van deze publicatie.

Dit boek is mede tot stand gekomen met ondersteuning van de provincie Drenthe en de gemeente Raalte.

Het boek kost € 14,95. 

Op 20 en 21 september jl belichtten sprekers uit Groot-Brittannië, Nederland, Zweden, Denemarken, Ierland en Duitsland het thema buitenplaatsen vanuit verschillende invalshoeken. Fred Vogelzang was namens de NKS aanwezig bij deze tweede bijeenkomst van Encounter, het European Network for Country House and Estate Research in York. 

In lezingen werden vergelijkingen getrokken tussen Denemarken en Nederland, Zweden en Groot-Brittannië, maar ook deelonderwerpen zoals de architectuur van Castle Howard, het herstellen van Engelse landschapstuinen, onderzoek naar bezoekers van buitenplaatsen, de invloed van politiek op erfgoed, discussies over manieren van presenteren in een museale context en samenwerkingsverbanden tussen erfgoedinstellingen kwamen aan de orde. Dat brede palet illustreert het uitgangspunt van Encounter: het bij elkaar brengen van wetenschappelijke onderzoekers uit verschillende disciplines, mensen uit de praktijk en erfgoedinstellingen om hun kennis en ervaringen te delen. NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats is een van de deelnemers aan dit internationale samenwerkingsverband. Meer informatie over de bijeenkomst via deze link.

In september 2017 vindt een groot congres van Encounter plaats in het Deense Aarhus. Meer informatie over Encounter via deze link.
Tijdens de bijenkomst werd ook het nieuwe boek van Jon Stobart and Mark Rothery, ’Consumption and the Country House’, gepresenteerd.

 
Coosje Berkelbach freelance architectuurhistorica en journaliste was afgelopen september te gast bij de Nederlandse Kastelenstichting. Zij heeft van haar bevindingen een mooi artikel geschreven voor het decembernummer van het blad Heemschut. Hierin kunt u niet alleen kort de geschiedenis van de NKS lezen maar vooral waar we mee bezig en hoe we onze toekomst zien. Veel leesplezier. 

Omgaan met kastelen in oorlogstijd en erna, bescherming, schade, herstel en herbestemming
Zaterdag 3 december | Landgoed Bronbeek Arnhem

Dagvoorzitter: Janneke van Dijk (MA)

Op 3 december sluit de NKS het jubileumjaar af. De afgelopen twaalf maanden zijn vele initiatieven ontplooid om kastelen en buitenplaatsen onder de aandacht te brengen van onderzoekers, beheerders en eigenaren en het brede publiek. Aanleiding voor de oprichting van de NKS was het oorlogsgeweld van 1940-1945. We sluiten NKS70-jaar daarom ook af met het thema Omgaan met kastelen in oorlogstijd en erna. Op de toepasselijke locatie Bronbeek in Arnhem bieden we u een breed overzicht van het werk van de NKS, door drie lezingen van jonge onderzoekers. Vervolgens schetsen we de ontwikkelingen van kastelen en buitenplaatsen vanaf 1940, waarbij herbestemming centraal staat. We sluiten de middag met een schets van hoe ons erfgoed nu beschermd is voor oorlogs- en ander geweld.

Programma
13.00-13.30 uur    Ontvangst Thee en koffie

13.30-14.30 uur    Rondleiding
Onder begeleiding van een gids door Museum/Landgoed Bronbeek

14.30-15.30 uur    Opening en Lezingen
Opening door mw. drs. ir. Heidi van Limburg Stirum, directeur NKS

De NKS biedt ieder jaar aan een aantal jonge onderzoekers de mogelijkheid om aspecten van kastelen en buitenplaatsen in het kader van hun studie nader te onderzoeken. We beginnen met drie lezingen over lopende of net afgesloten studies.

Renaud, redder in nood? Onderzoek naar Renauds bijdrage aan de archeologie van kastelen in Nederland door mw. Annabelle de Gast BA
Annabelle de Gast volgt momenteel de Research master Archaeology aan de Universiteit van Amsterdam. In het kader van haar studie heeft zij onderzocht in hoeverre prof. dr. J.G.N. Renaud, hoogleraar kastelenkunde, heeft bijgedragen aan het archeologisch onderzoek van kastelen.

Beleving van het erfgoed door mw. Susan de Jong Msc
De termen erfgoed en beleving worden steeds vaker aan elkaar gekoppeld. Door erfgoed kan het publiek het verleden beleven, een persoonlijke band met de geschiedenis ervaren. Wat bedoelen we eigenljk met beleving? Wat betekent beleving voor het erfgoed, voor de waardering, behoud en beheer en de rol van monumenten in onze maatschappij? Susan de Jong studeerde Planologie aan de Universiteit van Wageningen.

Hugo Poortman, Tuinarrchitect door mw. Merel Spruit
Rond 1700 werden buitenplaatsen als een Gesamtkunstwerk aangelegd. Huis, interieur en tuin werden als een geheel ontworpen. Ook in de negentiende eeuw is sprake van ontwerprelaties tussen interieur en tuinen op buitenplaatsen. Paste de tuinarchitect Hugo Poortvliet die uitgangspunten ook toe en zo ja, hoe zag dat er bij hem uit? Merel Spruit studeert Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht.

15.30-15.45 uur    Pauze Thee en koffie

15.45-17.00 uur    Vervolg lezingen
Nieuwe functies voor kastelen en buitenplaatsen door dr. Fred Vogelzang
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vele kastelen en buitenplaatsen gebruikt door de bezetter en later door de bevrijders. De gevolgen waren vaak zodanig, dat de eigenaren na 1945 hun bezit verkochten. Voor de zo vrijgekomen kastelen en buitenplaatsen werden nieuwe functies gezocht. Dat verschijnsel was niet nieuw, maar de schaal waarop het plaatsvond, was veel groter dan voorheen. In deze lezing wordt een overzicht gegeven van de herbestemmingen die ons monumentaal erfgoed de afgelopen 70 jaar heeft gekregen.

Erfgoed, oorlogen en natuurgeweld door drs. Edwin Maes
Erfgoed, en zeker monumenten, zijn kwetsbaar. Dat wordt nergens zo duidelijk als tijdens oorlogen en natuurgeweld. Hoe zijn we daar in Nederland op voorbereid? Hoe gaan we in binnen- en buitenland om met erfgoed tijdens gewapende conflicten? Welke afspraken zijn daarover gemaakt? Een historische schets van de internationale bescherming van cultureel erfgoed en de opvallende rol die Nederland daarin speelt. Edwin Maes studeerde cultuurgeschiedenis in Utrecht. Hij is momenteel werkzaam als docent en onderzoeker bij de Sectie Cultuurhistorische Achtergronden & Informatie van de Koninklijke Landmacht en reserve-officier bij de Liaisongroep Cultureel Erfgoed binnen het Commando Landstrijdkrachten.

17.00-17.15 uur    Afsluiting en uitreiking boek
Afsluiting door mw. drs. ir. Heidi van Limburg Stirum

17.15-18.00 uur    Borrel Napraten met een hapje en drankje    

Zeker 100 belangstellenden kwamen op 30 september bijeen op het symposium dat door Stichting Twickel en Stichting Werkgroep Adelsgeschiedenis georganiseerd was. Buitenplaats bezoek en bezoekers werden die dag in historisch perspectief geplaatst.
Vandaag de dag zijn buitenplaatsen een populaire bestemming voor een cultureel dagje uit. Een gebruik die al in de 16e eeuw begon. In de achttiende en negentiende eeuw waren buitenplaatsen geliefd onder hooggeplaatste heren en dames op reis. Velen beschreven hun ervaringen in dagboeken en reisverslagen.

Een foto impressie

Rob Bloemendal, beheerder buitenplaats Twickel, opent het symposium

Aafke Brunt, archivaris Huisarchief Twickel, in discussie met deelnemer

Ben Olde Meierink, onderzoeker NKS, geeft rondleiding aan deelnemers
 

Tijdens het symposium presenteerden verschillende sprekers hun onderzoek. Waarvan hier een korte samenvatting.

1. Yme Kuiper: Contextualisering van een genre: beschrijvingen van Grand Tours en toertjes in vroegmodern Europa
We kunnen veel informatie halen uit boeken die geschreven zijn over Grand Tours die gemaakt zijn. Wees echter wel kritisch. Het is een populair boeken ’genre’ uit die tijd met niet altijd even objectieve beschrijvingen. Ook werd duidelijk dat de Engelsen het heersende beeld van een Grand Tour monopoliseren. Ten onrechte. In Nederland en Duitsland was het ook zeer gebruikelijk dat meestal heren een Grand Tour maakten.

2. Hanneke Ronnes: Tours naar de buitenplaats in de lange achttiende eeuw
Al in de 16e eeuw ging het hoogste echelon van de Nederlandse maatschappij op Grand Tour. Toen waren het meestal eigenaren die zelf een buitenplaats hadden. Motivatie voor de reis was met name: het kunstje elders afkijken en de eigen status bepalen door te kijken hoe de ander het voor elkaar had. In de 18e eeuw werd een bezoek brengen aan een buitenplaats een bezigheid voor een breder laag van de bevolking. Toen verschenen ook de eerste papieren gidsen.

3. Jan Holwerda: Een in 1799 gemaakte zesweekse reis door Nederland
Hij voerde ons door de reisbeschrijving uit 1799 van Jacomina Scheltema. Zij en haar man deden 40 Nederlandse buitenplaatsen aan in 6 weken. De Grand Tour is een verhaal van: veel wandelen én verdwalen, slecht eten maar ook bijzonder gastvrije ontmoetingen met buitenplaatsbewoners.

4. Aafke Brunt: Wandelaars in het park van Twickel rond 1794
Aan de hand van prachtige prenten van Twickel liet ze zien wat bezoekers aan Twickel in de 18e eeuw allemaal gezien hebben. Het meeste is nog steeds bijna exact zo te zien.

5. Renske Ek: Het park van Twickel, toen en nu
De veelheid van de botanische tuin Twickel werd uitgebreid belicht. Twickel wordt opgenomen in een prachtige website. Voor meer informatie klik deze link. 

6. Roderik zu Castell-Rüdenhausen: Toelichting op de herinrichting van de achterplaats van Twickel
Uiteenzetting van een herinrichtingsdilemme: Wat zijn de mogelijkheden voor de herinrichting van de chterplaats en welke (historische) kaders moet je wegen en hoe? 

7. Renske Koster: De waardering van Engelse en Duitse adellijke residenties door Nederlandse reizigers in de achttiende eeuw
In de 18e eeuw wordt de Grand Tour meer gehouden ter vermaak dan voor deeducatie. De criteria die werden gehanteerd om een buitenplaats te waarderen waren: stijl, grootte en de bij de gemaakte kosten. 

8. Wim Meulenkamp: De jardin anglo-chinois in Steinfurt en zijn Nederlandse bezoekers
Ten slotte werden we uitgenodigd de tuin in Steinfurt te bezoeken en de overeenkomsten met de tuin in Twickel te onderzoeken. Is "De Ton" een 18e eeuwse follie?

Ben Olde Meierink geeft zijn visie in een artikel in het Eindhovens Dagblad van 22 oktober.

 
Het Erfgoedplatform Gemeente Heumen presenteerde op 8 september het door haar uitgegeven boek: "Het verdwenen kasteel Heumen en haar bewoners. Resten van een kleurrijk verleden". De NKS mocht het eerste exemplaar in ontvangst nemen.

Vorig jaar november wees Emeritus-hoogleraar erfgoed Marlite Halbertsma ons tijdens een NKS lezing erop dat erfgoed – monumenten – er zijn om antwoorden te geven op vragen die nog gesteld moeten worden. Dat impliceert dat het monument een potentieel aan antwoorden bevat waarbij nog niemand alle vragen heeft gevonden. Ze zegt: ’Daarom moet een monument zo goed mogelijk in authentieke staat worden behouden, omdat we nooit helemaal zeker zijn of alle antwoorden al gevonden zijn.’
In het geval van kasteel Heumen kunnen deze vragen niet meer in het monument zelf gevonden worden. Kasteel Heumen bestaat niet meer. Het werd in 1878 verkocht voor de sloop.
Maar er waren blijkbaar wel nog vragen. Daarom zijn leden van het Erfgoedplatform Gemeente Heumen in 2014 begonnen met het schoonmaken en onderzoeken van de vondsten. Daarnaast hebben ze de hele geschiedenis van het kasteel uitgeplozen. Vele uren zijn doorgebracht in archieven en bij het Provinciaal Depot voor Bodemvondsten van Gelderland.
Het resultaat is een prachtige boek over kasteel Heumen. Het boek brengt de vondsten en het verhaal over de bezits- en de bouwgeschiedenis bij elkaar. Dat het boek nu uitkomt, ook al staat het kasteel zelf er niet meer, betekent ook dat het nog steeds onderdeel uitmaakt van de geschiedenis en de identiteit van Heumen. Het kasteel en haar geschiedenis leeft in Heumen getuige de volle zaal bij de uitreiking van het boek en de vele vragen die werden gesteld.
De Nederlandse kastelenstichting, een kenniscentrum voor kasteel en buitenplaats is al 70 jaar bezig om relevante kennis over kastelen en buitenplaatsen te verzamelen, te bewerken en aansprekend toegankelijk te maken op een zo divers mogelijke manier voor een zo breed mogelijk publiek. Met de bedoeling om het besef van het belang van kastelen, buitenplaatsen en hun historische omgeving in verleden, heden en toekomst onder de aandacht te brengen. Een boek van het Erfgoedplatform Gemeente Heumen sluit hier prima bij aan.

Het boek is te bestellen bij Erfgoedplatform Gemeente Heumen. Klik hier voor de contactinformatie.
De onderstaande foto’s zijn gemaakt door fotograaf Wilbert Kruijsen en geven een impressie van de avond.

Directeur NKS Heidi van Limburg Stirum met schrijvers van het boek Marijne Magnée-Nentjes, Harrie Joosten en Tini Martens

Voorzitter Erfgoed Platform Gemeente Heumen Leo Ewals met schrijvers van het boek

Bezoek aan Landgoed Twickel

De laatste donateursexcursie van dit seizoen naar Landgoed Twickel in Delden was door het prachtige weer een genot. De tijd was eigenlijk te kort om de prachtige tuin, het park en de moestuin allemaal uitvoerig te bekijken. De bezichtiging van het kasteel vond plaats onder deskundige begeleiding van gidsen. De keuken in de kelder, bibliotheek, hal, eetzaal en logeerkamers voor de gasten werden getoond. Alles precies zoals de laatste bewoonster het had achter gelaten. We mochten geen foto’s binnen maken. Hieronder een aantal foto’s en voor meer informatie over dit prachtige landgoed klik hier.

Excursiecommissie: Ellen Verbeek en Maja Hullegie staan klaar om de donateurs te ontvangen

Rob Bloemendal heet de donateurs in de Orangerie welkom

Impressies uit de moestuin 
Pottenschuurtje
 
Vrijwilligers aan het werk in het Dahlia veld
 
Vrijwilliger plukt stokbonen
  
Peren op schuine snoeren voor optimale rijping
  
Groentestalletje voor productverkoop uit de moestuin

Op het voorplein

 

Van 14-18 augustus was het twee jaarlijks Chateau Gaillard kastelencongres voor onderzoekers uit heel europa. Dit keer op Roscommon Castle in Ierland. Het congres kent een lange traditie. Het wordt vooral bezocht door archeologen, historici en bouwhistorici. De laatste stand van zaken op het gebied van onderzoek over kastelen en buitenplaatsen wordt op dit congres gedeeld. Het thema van dit jaar was ’Kastelen en landschap’. Er waren 26 bijdragen van onderzoekers uit 11 landen. Nederland leverde dit jaar twee lezingen aan. Hans Renes, Jan van Doesburg, Taco Hermans en Bas van der Laan gaven een lezing over Kastelen in veen/moerasland en Diana Spiekhout vertelde over de relatie tussen kastelen en het landschap. Vooral Diana maakte veel positieve reacties los omdat zij werkt aan een nieuwe onderzoeksmethodiek.
Het NKS Kenniscentrum was vertegenwoordigd door Ben Oldemeierink en Wendy Landewé. De international banden zijn weer aangehaald. Met name met onze zuster organisaties Deutsche Burgenvereinigung en het Europäische Bürgerinstitut.
Excursies maken ook atijd een deel uit van het programma zoals de foto’s van Roscommon Castel en Temple House laten zien.

Meer info over Roscommon Castle via deze link en meer info over Temple House via deze link.
Onderaan is een lijst met sprekers en hun onderwerp toegevoegd.

Chateau Gaillard 2016 - Sprekers
1.Stéphane DEMETER (BE): Le château du Coudenberg dans le paysage urbain Bruxellois jusqu’au XVIe siècle.
2.Christofer HERRMANN (DE): Dienergänge und versteckte Kommunikationswege im Hochmeisterpalast der Marienburg (Malbork)
3.Christian FREY (DE): Hortus Regni – The castle landscape north of the Harz
4.Karine VINCENT (FR): Les parcs du château de Suscinio, résidence des ducs de Bretagne
5.Fiona BEGLANE (IE): Landscape, layout and lordship in medieval Ireland
6.Hans RENES, Jan VAN DOESBURG, Taco HERMANS  & Bas VAN DER LAAN (NL): Noble houses in new lands - Castles in medieval fenland reclamations in the Netherlands
7.Rainer ATZBACH (DK): Dänische Burgen und ihre Lage in der Landschaft: zwischen machtvoller Landmarke und verborgenem Zufluchtsort / Danish Castles and their position in the landscape: between powerful landmark and hidden refuge
8.Marie-Christine LALEMAN (BE): Touches rouges dans le paysage du comté de Flandre
9.Oliver CREIGHTON (UK): Landscapes of war and status: siege castles and the ‘Anarchy’ of Stephen’s reign
10.Werner MEYER (CH): Burggut und Burgbann
11.Martin HANSSON (SWE): Stone tablets, memorial texts and agency in late medieval castles – some Scandinavian examples
12.16:00  Laurent BEUCHET  (FR): Le domaine seigneurial de Chasné-sur-Ille et son impact sur le paysage ancient et actuel
13.Felix BIERMANN (DE): Vom Burgwall zum Turmhügel – Burgen der Transformationszeit (1150-1250) im nordostdeutschen Raum
14.Anne-Marie FLAMBARD HÉRICHER & François BLARY (FR): Le cité fortifiée de Thérouanne et son environment (VII – XVI siècle)
15.Vivian ETTING (DK): In the middle of the moor – The royal castle of Guerre and the buildings on the bailey.
16.Pyers DIXON (UK): Castles and their landscape contexts in Scotland
17.Daniel Karl MASCHER (IT): Burgen in einer Burgenumgebung: Die Burgen des Trentino und ihre Verbindung untereinander im Spätmittelalter und der Frühen Neuzeit
18.Frédéric CHANTINNE & Philippe MIGNOT (BE): Le château et ses routes versus la route et ses châteaux: gestion et contrôle de l’environnement castral aux IX-XI siècles en Wallonie
19.Diana SPIEKHOUT (NL): Swamp castles in and around Goor and Diepenheim: reconstructing the interrelationship between castles and landscape in south-west Twente (the north-eastern part of the Netherlands)
20.Michael SCHMAEDECKE (CH): Das Umfeld der Burgen – Der Wandel in der frũhen Neuzeit anhand von Beispielen aus der Nordwestschweiz
21.Sebastien ZIEGLER (FR): Paysage d’une seigneurie banale. Le donjon de Nogent-l’Artaud
22.William WYETH (UK): Norse castles in Scotland: context and landscape
23.Christopf KRAUSKOPF (DE): Castles and landscape in north-eastern Germany. Outline for an archaeological and geographical project
24.Rachel SWALLOW (UK): Cheshire castles in a medieval frontier landscape
25.Ronald SALZER (AUSTRIA): At the centre of attention. The portrayal of castles in the urbaria of Rastenburg (Austria) from 1705
26.Bill WOODBURN (UK): The castle landscape of Kabul, Afghanistan

NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats (NKS) krijgt voor Dag van het Kasteel voor de komende vier jaar een subsidie van €102.500 van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP).
De Dag van het Kasteel, jaarlijks gehouden op tweede pinksterdag, is een evenement waarbij bezoekers op een laagdrempelige manier kunnen kennismaken met kastelen en buitenplaatsen in Nederland. NKS is bijzonder blij met deze steun. Mede dankzij de bijdrage van het FCP kan de NKS het evenement voortzetten.  

In 2016 bezochten 75.000 mensen een of meer van de 101 opengestelde kastelen en buitenplaatsen. Veel openstellingen op deze dag zijn uniek: er worden bijzondere activiteiten georganiseerd, en verschillende kastelen en buitenplaatsen zijn alleen op deze dag opengesteld voor bezoek.  

In 2017 viert de Dag van het Kasteel haar tiende landelijke editie. Het thema van deze jubileumeditie is ‘RONDOM kastelen en buitenplaatsen’. Er is vaak zoveel bijzonders te ontdekken rondom het hoofdgebouw: prachtige bouwhuizen, een put, opgravingen, tuinornamenten, de eenzame boom en veel meer. In 2017 staat alles ’rondom’ eens in de spotlight.  

De volgende Dag van het Kasteel is op maandag 5 juni 2017. Samen met alle deelnemers, vrijwilligers, betrokken (erfgoed)organisaties en bezoekers maken we er weer een bijzondere Dag van het Kasteel van.
Kijk op facebook voor het laatste nieuws en houd de website in de gaten. 

NKS heeft op het 17e ‘International Planning History Society’ (IPHS) congres aan de TU Delft aandacht gevraagd voor de bedreiging van buitenplaatsen door voortschrijdende verstedelijking. Het IPHS wil interdisciplinair onderzoek tussen de vakgebieden stedenbouw, regio planning en de historie van het vakgebied bevorderen. Op initiatief van ir. Gerdy Verschuure-Stuip werd dit jaar voor het eerst aandacht besteed aan het onderwerp ‘Planning en Erfgoed’ en de plaats van historische buitenplaatsen en landgoederen daarbinnen. Sprekers uit Denemarken, Japan, Portugal, Engeland, Tsjechoslowakije en Nederland gaven hun visie.

In het najaar zal er een speciale Engelstalige editie van Kasteel&Buitenplaats verschijnen waarin de NKS in samenwerking met de TU Delft aan de lezingen aandacht zal besteden.

Een kort verslag van de presentaties en sprekers via deze link.
Meer informatie over het IPHS via deze link.
Informatie over TU Delft, ir. Gerdy Verschuure en haar onderzoeksgebied via deze link.

Kastelen en buitenplaatsen moeten meer aandacht krijgen in de verkiezingsprogramma×

Ruim 60 professionals en geïnteresseerden kwamen bijeen in Zuylen om over deze vraag te discussiëren. Hier vindt u de inleidingen en een kort verslag van de discussie. Hier de link naar de film met de samenvatting van Fred Vogelzang.

Het was een hele geslaagde dag met veel geïnteresseerde bezoekers, trotse eigenaren en beheerders, en gelukkig best heel aardig weer. Bezoekers, deelnemers en iedereen die de Dag van het Kasteel mogelijk gemaakt en gepromoot heeft, bedankt! Dankzij jullie inzet is het een prachtige dag geworden. Een dag waarop we hebben laten zien hoe bijzonder en hoe mooi onze kastelen en buitenplaatsen zijn.

Ondanks de slechte weersvoorspellingen hebben bezoekers zich niet laten weerhouden om op 16 mei een bezoek aan een kasteel of buitenplaats te brengen. De belangstelling om een locatie te vinden was zo overweldigend dat de NKS website verschillende keren die dag plat ging. Een unicum. Onze excuses hiervoor. Met steun van onze provider en webbouwer hebben we de website steeds weer online kunnen krijgen. We hopen dat iedereen uiteindelijk toch een mooie plek om te bezoeken heeft gevonden en genoten heeft van het prachtige aanbod dit jaar. We trekken hier lering uit en dit gaat natuurlijk niet nog een keer gebeuren.

Zaterdag 23 april werd de tweede NKS donateurs excursie van het jaar gehouden naar Franeker. Een groep van 40 donateurs bezochten het Martenahuis en het Coopmanshus.
De rondleiding door het Martenahuis werd verzorgd door de curator mevrouw Marjan Brouwer. Het huis heeft een L-vormige plattegrond met hoge traptoren. Het huis werd in 1498 gebouwd voor de invloedrijke edelman Hessel Martena en geeft een goed beeld van het adellijke wonen rond 1500. Zijn nazaten woonden hier tot aan 1696. Hierna werd het huis door rijke Franeker burgers bewoond. In het huis zijn bijzondere interieurelementen uit latere tijd te zien. Het heeft een prachtige bel-etage die de rijkdom van de bewoners ademt en een imposante ridderzaal op de eerste verdieping.
Het rijksmonument ’t Coopmanshûs (1746) wordt sinds 2006 particulier bewoond en is een van de mooiste huizen van Friesland. Het werd genoemd naar de neuroloog Georgius Coopmans (1717-1800), die opdracht gaf het te bouwen. Hij was en vriend van Eise Eisinga, de stichter van het beroemde Planetarium in Franeker. Als je voor het huis staat dan krijg je niet de indruk dat het zo groot is. Het huis is smal maar heeft een enorme diepte en vier etages. In de diverse kamers op de begane grond in het Coopmanshûs, waarin veel authentieke elementen bewaard zijn gebleven, is sinds 2006 een keur van schilderijen, meubelen en voorwerpen uit de 17de t/m 19de eeuw te zien uit de collectie van de huidige bewoners. Waaronder de prachtige keuken met koperwerk en een zaal met Hollandse en Vlaamse 17de eeuwse schilderijen. De eigenaar Hans Smelik verzorgde een bijzonder geanimeerde rondleiding door het huis met zijn prachtige en veelzijdige kunstcollectie.
De middag werd afgesloten met een gezellige borrel in tuin en huis van het Coopmanshus.
Meer informatie op: http://www.coopmanshus.nl/ en http://www.museummartena.nl/

      
Het bestuur van het Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats heeft aan slagkracht en diversiteit gewonnen met het aantreden van drie nieuwe bestuursleden.

Het bestuur en de directeur zijn bijzonder blij met deze versterking van de organisatie. In de personen van mw. drs. Hester Schölvinck, mw. drs. ir. Iris Broersma en de heer drs. Max Schimmelpenninck heeft het NKS Kenniscentrum gedreven bestuurders gevonden die vanuit hun professionele expertise alle betrokkenen bij het NKS Kenniscentrum zullen inspireren en ondersteunen.

Hester Schölvinck (1969) heeft cultuurgeschiedenis gestudeerd aan de UvA. Zij is oprichter en partner van het collectief ‘De Nieuwe Collectie’. Van hieruit is ze als cultureel ondernemer sinds 2001 actief in de culturele sector. Ze is gastcurator, projectleider en adviseur voor diverse instellingen zoals De Nieuwe Kerk Amsterdam, De Kunsthal in Rotterdam en het samenwerkingsverband de Plantage Amsterdam. Haar passie is cultureel erfgoed toegankelijk te maken voor een breed publiek.

Iris Broersma (1957) studeerde bouwkunde aan de TU Delft en daarna bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit. Ze brengt een rijke ervaring vanuit de organisatieadvieswereld mee die is toegespitst op communicatie, klantgerichtheid en toepassing van ICT. Momenteel is zij een masterstudie restauratiekunde aan het afronden in de specialisatie ’interieur’. Behoud van (gebouwd) cultureel erfgoed is een blijvende liefde. Ze hoopt het werk van het NKS Kenniscentrum vanuit haar ervaring te kunnen steunen.

Max Schimmelpenninck (1953) heeft na zijn studie rechten en bedrijfskunde 20 jaar voor banken gewerkt in binnen- en buitenland. Hij is nog steeds werkzaam in de financiële dienstverlening. Hij heeft met een landgoed in de familie, de belangstelling voor erfgoed met de paplepel toegediend gekregen. Daarnaast is hij onder meer 12 jaar commissaris geweest bij de Vereniging Hendrick de Keyser. Hij wil zijn kennis en kunde inzetten om het NKS Kenniscentrum verder te helpen.

Wilt u reageren of nadere informatie? U kunt contact opnemen met het NKS Kenniscentrum via info@kastelen.nl of 0343 578995

Op 15 april kwamen 25 donateurs bijeen voor de eerste donateursexcursie van het jaar: een rondleiding in Paviljoen Welgelegen in Haarlem.
Het huis Welgelegen werd gebouwd door de bankier Henry Hope als museum voor zijn kunstverzameling. Het wordt wel de Villa Borghese van Holland genoemd. Het is een ontwerp van de architect Abraham van der Hart. In 1785 liet hij de oude hofstede Welgelegen bij Haarlem afbreken voor deze indrukwekkende kunsttempel. Het huis was in 1792 gereed. Hope heeft er zelf maar twee jaar gewoond. Daarna verhuisde hij naar Engeland met mede nemen van zijn gehele collectie behalve de schilderijen in de marmeren hal, deze waren te groot. (Gelukkig maar!) Het huis kwam vervolgens in handen van koning Lodewijk Napoleon, Keizer Napoleon, koning Willem I en Wilhelmina van Pruisen. In 1830 werd het huis Rijksmuseum. Achtereenvolgend huisvestte het huis het Koloniaal museum, Archeologisch museum. Fotomuseum en het museum voor Kunstnijverheid. Tot het in 1920 zijn bestemming als Provinciehuis kreeg. In de periode van 1920 tot nu is het provinciale ambtenarenapparaat uitgegroeid van 40 nar 1.600 ambtenaren!

Welgelegen is een indrukwekkend gebouw en zeker een bezoek waard. Noemenswaardig zijn:
1) Antichambre. Deze kamer is door Jan Eisenloeffel geheel betimmerd met Amerikaans geloogd eiken volgens de Amsterdamse School (Art Deco). Bijzonder mooi zijn de kroonluchter en het klokje dat hij heeft ontworpen.
2) De kroonluchters in de statenzalen. Hier hangen kroonluchters van Michel van Overbeeke uit 2009. Dit Moreno glas is door de meesterblazer Richard Price uit de Verenigde Staten bij Tetterode in Nederland geblazen. Aan de wanden prachtige wandtapijten van Chris de Moor uit 1929-30.
3) Voor een deel staat het oorspronkelijke meubilair nog in het huis en wordt ook nog gebruikt. Dat kan omdat de zijden bekleding is vervangen door een stof geweven in hetzelfde motief maar in zijde versterkt met Trevira.
4) De Henry Hope zaal heeft een mooie maat voor vergaderingen en is prachtig gedecoreerd met grisailles van Jacques Kuyper (1761-1808). De vier windrichtingen en jaargetijden voorstellende. Geïnspireerd op de opgravingen van villa’s in Pompeï. Prachtig is ook de kroonluchter van Bert van Loo uit 2008. Hij heeft hierin kleine glazen Putti verwerkt als verwijzing naar de motieven in de kamer.
Met dank aan de gidsen van Welgelegen de heer Gerrit Bos en mevrouw Joan Patijn.
De excursie werd geanimeerd afgesloten met een High Tea in Restaurant Parck.

Op vrijdag 4 maart 2016 vond de zeer inspirerende kick-off plaats van de Dag van het Kasteel. De middag startte met een rondleiding door Kasteel Heeswijk. Directeur Luc Eekhout leidde ons rond en vertelde over de activiteiten die Kasteel Heeswijk volop organiseert. Na de officiele ontvangst door NKS directeur Heidi van Limburg Stirum en projectleider Dag van het Kasteel Janneke van Dijk werd het nieuwe beeldmerk voor de Dag van het Kasteel onthuld. 

De kern van de dag bestond uit vier workshops die praktische handvatten boden voor de invulling van de Dag van het Kasteel en ander activiteiten die men op het eigen kasteel of de eigen buitenplaats ontplooit. Iedereen konden deelnemen aan twee workshops. 

De pauze stond in het teken van ‘speed dating’: een informele informatiemarkt van kennisaanbod en kennisvraag. Onder het genot van een kopje koffie en een taartje was er uitgebreid de tijd om onderling ideeën, tips en adressen uit te wisselen en om te spreken over het aangaan van samenwerking. 

Een samenvatting van de workshops met de highlights:
1.         Storytelling - Erik Mathlener, StoryManagement,
2.         Proef het verleden – Jet Nieboer en Jentien Brinkhuis, De Dames van het Goede Eten.
3.         Vrijwilligersbeleid – Liesbeth Tonckens, Erfgoed Gelderland.
4.         Presenteren en Rondleiden – Fred Vogelzang, NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats. 

1. Erik Mathlener – Storytelling
Erik Mathlener heeft de deelnemers laten ervaren wat een goed verhaal kan doen. Story telling is schilderen in andermans hoofd met de woorden die je hebt. Een goed verhaal wordt onthouden en doorverteld. Het kenmerkt zich door drie elementen:
   1 een probleem / conflict / worsteling om het boeiend te maken. Daardoor identificeer je je met de hoofdpersoon en wil je weten hoe het afloopt.
   2 het moet onvolledig zijn: gedurende het verhaal moet er nog iets te ontdekken zijn.
   3 het moet herkenbaar zijn: dat is voorwaarde voor de luisteraar om zich te identificeren met de hoofdpersoon.
De opbouw van een goed verhaal kan via de volgende 6 stadia gebeuren:
   1 eerst wordt een kabbelend leven geschetst.
   2 de kwestie openbaart zich: er is een prikkel van buitenaf, de hoofdpersoon komt in actie.
   3 op weg naar de oplossing komt de held helpers en vijanden tegen en er treedt twijfel binnen.
   4 de climax: een gevecht, een actie waarin het er op aankomt.
   5 de moraal.
   6 hoe gaat het verder met de held: het nieuwe leven.

2. Liesbeth Tonkens - Vrijwilligersbeleid
Liesbeth Tonkens gaf een inspirerende workshop over vrijwilligersbeleid. Wat zijn de do’s en wat zijn de don’ts, waar moet je rekening mee houden binnen een organisatie. Liesbeth deed dit aan de hand van de 5 B’s:
  1. Binnenhalen
  2. Begeleiden
  3. Belonen
  4. Behouden
  5. Beëindigen

1. Binnenhalen
Behandel bij het werven van nieuwe vrijwilligers de vrijwilliger als een reguliere (betaalde) werknemer; maak afspraken en stel die op schrift. Spreek verwachtingen naar elkaar uit. Hiermee maak je ook een referentiekader voor volgende gesprekken.
2. Begeleiden
Geef de vrijwilliger de juiste begeleiding zodat deze zich gauw thuis voelt en zodoende een lange en productievere werkrelatie.
3. Belonen (waarderen)
Vrijwilligers zijn bijzonder intrinsiek gedreven. Het is verstandig om juist dit element te gebruiken, ook in de beloning. Spreek je waardering uit maar laat ook blijken dat je daadwerkelijk oor hebt voor hun ideeën.
4. Behouden
Om een duurzame relatie op te bouwen, is het van belang dat de vrijwilliger zich gewaardeerd en betrokken voelt. Deel dus met hen.
5. Beëindigen
Als iemand wil stoppen, is het de kunst om goed uit elkaar te gaan en te weten waarom iemand stopt. Een ‘bedankgesprek’ of exit gesprek is daarom heel erg belangrijk. Een tip: neem na een paar maanden nog eens contact op en dan nog eens een evaluatie te houden; hoe vond je het nou echt? Dit zijn waardevolle gesprekken. 

Verder ging men zelf aan de slag met een organogram waarin men het eigen bedrijf moesten weergeven en de lijnen van communicatie intekenen. Hierbij moesten ook de ’bliksemschichten’ worden aangegeven; waar knettert het? Al met al gaf Liesbeth’s verhaal veel stof tot nadenken want wat als vrijwilligers soms wenselijk lijkt, is voor een werkgever misschien juist wel heel erg vervelend. Een medezeggenschapsraad van vrijwilligers, wil je dat als beheerder wel moeten managen? En moet je je als vrijwilliger maar alles laten aanleunen en achteraf worden geïnformeerd over zaken? Nee, er is dus genoeg om over in gesprek te treden en daarom is het van belang om hier in den beginne al goed mee om te gaan, door middel van het maken van afspraken. 

3. Jet Nieboer en Jentien Brinkhuis – Proef het Verleden
Jet Nieboer en Jentien Brinkhuis, De Dames van het Goede Eten, gaven een vrolijke workshop over hoe je nu het beste de Dag van het Kasteel kunt invullen. Want waar begint je denkproces? Het is gemakkelijk te verzanden in vaste patronen.
In de workshop stond ’creatief denken’ centraal; er worden handvatten aangegeven hoe je ’anders’ kunt nadenken over bepaalde vraagstukken. Dit werd geconcretiseerd aan de hand van het voorbeeld van de invulling van de Dag van het Kasteel; hoe zou de Dag eruit zien als Pippi Langkous deze mocht programmeren? Of als Prinses Minima (de Máxima van de budget-evenementen) de Dag zou inrichten, welke activiteiten zouden er dan plaatsvinden? Hier kwamen de meest prachtige ideeën uit voort.
Een andere oefening was los associëren; waar denk je aan bij je landgoed of kasteel? Deze termen werden op losse post-its geschreven. Later voegde men dan twee post-its bij elkaar en maakt van het daaruit voortgekomen begrip een dagactiviteit; een bourgondische picknick aan lange tafels met streekbieren, spitvarkens en grote pannen soep tot gevolg. Of een expert die een leuk verhaal komt houden over serviezen en glaswerk aan een mooi gedekte tafel. De stroom ideeën die voortkwam uit deze ogenschijnlijk simpele oefening, was indrukwekkend en inspirerend! Zie de bijlage voor een imprssie van alle ideeën die deze middag voorbij kwamen. 

4. Fred Vogelzang – Presenteren en rondleiden
Fred begon zijn workshop met het geven van een aantal praktische handvatten. Toets de manier waarop je spreekt, voortdurend aan de volgende elementen: (ezelsbruggetje vormen de beginletters: HIMAG)
--- Houding – hoe en waar sta je ten opzichte van het voorwerp dat je bespreekt (dia of museumobject) en ten opzichte van het publiek dat je aanspreekt. Wees de gids: het centrale punt, laat het publiek dichterbij komen voor de details.
--- Intonatie – vermijd monotone stem, een boeiende toon is afwisselend en bouwt op naar de climax
--- Mimiek – toon emoties: presenteren is een beetje toneelspel
--- Aandacht – trek de aandacht en geef het publiek de aandacht
--- Gebaren – ondersteun je betoog met zichtbare en functionele gebaren: wijs om je heen, wijs naar details, maak non-verbale gebaren die passen bij je woorden
Hanteer de volgende richtlijn voor het aantal PowerPointsheets: 1 per 3 minuten spreektijd. Deze handvatten werden direct in de praktijk gebracht tijdens een 1 minuten presentatie die alle deelnemers aan de workshop gaven in kasteel Heeswijk. 

We kijken terug op een zeer geslaagde en inspirerende dag; de workshops 

De workshops werden door de deelnemers goed gewaardeerd.

• Proef het verleden: zeer tevreden 80% en tevreden 20%


• Vrijwilligersbeleid: zeer tevreden 73% en tevreden 27%


• Storytelling: zeer tevreden 54%, tevreden 40% en matig tevreden 6%


• Presenteren en rondleiden: zeer tevreden 82% en tevreden 18%

Stichting Limburgse Kastelen en NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats nodigen u van harte uit voor een studiemiddag over

Het veelzijdige Limburgse kastelenlandschap
Vrijdag 19 februari | Kasteel d×

Bijna 125 donateurs, kasteel- en buitenplaatseigenaren en erfgoedprofessionals kwamen zaterdag 28 november in het Utrechtse Paushuize bijeen om de zeventigste verjaardag van NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats te vieren. Het was precies zeven decennia geleden dat de NKS door de Rijksoverheid werd opgericht, om te adviseren over het “bewaren en beheren” van kastelen en buitenplaatsen, die door de Tweede Wereldoorlog waren vernield of beschadigd. Nog steeds is de NKS een expertisecentrum dat er naar streeft het maatschappelijk draagvlak te vergroten voor het behoud van kastelen en buitenplaatsen.

Drie sprekers leidden de middag in. Emeritus-hoogleraar erfgoed Marlite Halbertsma daagde erfgoedprofessionals uit om na te denken over manieren om erfgoedinformatie en erfgoedverhalen in te zetten om het publiek te bereiken. Al te vaak bieden ze die kennis aan, die ze zelf van groot belang achten, maar die niet aansluiten bij de belevingswereld van de bezoeker. Fred Vogelzang schetste kort de ontwikkeling van het werk van de NKS gedurende de afgelopen zeventig jaar aan de hand van een onderzoek naar kasteel Kernhem bij Ede, waar erfgoedverhalen en wetenschappelijke kennis samenkomen. De inleidingen werden afgesloten door Martijn van der Kaaij. Hij introduceerde een unieke code voor ieder kasteel en buitenplaats, waarmee alle informatie die op internet over deze erfgoedobjecten te vinden is, aan elkaar gekoppeld kan worden. Nu is er veel te vinden over individuele kastelen en buitenplaatsen, maar is het voor de gebruiker onduidelijk of de informatie wel betrekking heeft op hetzelfde gebouw en waar die kennis vandaan komt. Via deze door de NKS geïntroduceerde en te beheren code wordt het zoeken straks veel efficiënter.

Vervolgens bood NKS-voorzitter Chris Kalden het jubileumboek, Woontorens in Nederland geschreven door Taco Hermans, aan de Utrechtse gedeputeerde voor cultuur Mariette Pennartz aan. Zij beschreef het nuttige werk van de NKS en sprak haar trots uit over het feit, dat hèt landelijke kenniscentrum voor kastelen en buitenplaatsen in ‘haar’ provincie gevestigd was. Klik hier voor het volledige verslag.

Vanaf 17 oktober t/m 28 februari is een prachtige tentoonstelling over vier eeuwen tafelcultuur te zien in het Gemeentemuseum Den Haag. Tijdens het eten word je verleid via de zintuigen, niet enkel via de smaakpapillen, maar ook visueel, door de presentatie op een mooi gedekte tafel. Prachtig porselein en zilver, glinsterend kristal, fraai damast en kostbare tafeldecoraties gemaakt van suikerwerk. Met een spectaculaire opstelling van compleet opgetuigde tafels, aangevuld met tekeningen, schilderijen en livreien, wordt de geschiedenis van het dineren bij de rijke elite, bestuurders en het koningshuis binnen onze landsgrenzen tot leven gebracht.

NKS/Fogelsanghstate lenen servies uit.
Wij zijn er trots op dat een gedeelte van het unieke en waardevolle 250-delige servies van Amstelporselein te zien is in het Gemeentemuseum. Dit servies maakt deel uit van de Iddekinge collectie, die NKS vanaf 2004 in bruikleen gaf aan Fogelsanghstate te Veenklooster. Het servies werd vervaardigd tussen 1804-1819 in empirestijl. Ieder deel is met de hand geschilderd met een eigen voorstelling van vogels en insecten in het struikgewas. 

Meer info over de tentoonstelling.
In januari en februari wordt er een bijzondere excursie georganiseerd voor donateurs en geïnteresseerden naar onder meer het Gemeentemuseum Den Haag.

Architectuurhistoricus Mascha van Damme is winnaar van de Ithakaprijs 2015 voor haar boek: Heren op het Land Buitenplaatsen van Twentse textielfabrikanten, Zwolle (Waanders) 2013. Deze award, ingesteld door de stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen (sKBL) en dit jaar voor het eerst uitgereikt, is haar op 7 oktober 2015 door juryvoorzitter Paul Schnabel overhandigd tijdens een feestelijke bijeenkomst op Kasteel Groeneveld te Baarn. 

 Masha van Damme

Tevens kende René Dessing, jurysecretaris/directeur van sKBL, een stipendium toe aan Els van der Laan, Willemieke Ottens en Jelmer Bokma (Bureau No.ordpeil) voor het onderzoeksproject: Noordelijke Lustwarande.19de-eeuwse landschapsparken als verbindende groene erfgoedstructuur tussen de staten en stinzen van Friesland, de borgen van Groningen en de havezaten van Drenthe (Noord-Nederland).

Aan de Ithakaprijs en -stipendium is een geldbedrag van € 5.000 verbonden.

Prijs en stipendium zijn mogelijk gemaakt door een genereuze particuliere gift aan sKBL en zullen vijf jaar worden uitgereikt. De Ithakaprijs is dan ook bedoeld om interdisciplinair (wetenschappelijk) onderzoek over kastelen, historische buitenplaatsen en/of landgoederen te stimuleren. Ook journalistieke (media) producties die dit cultuurgroen erfgoed breed en positief onder de aandacht hebben gebracht komen in aanmerking. De NKS staat volledig achter dit mooie initiatief van sKBL. Het Ithakastipendium is beschikbaar voor onderzoekers die op uiteenlopende studiegronden onderzoek willen verrichten naar dit erfgoed op voorwaarde dat het onderzoek gepubliceerd zal worden.

Het bestuur van NKS, Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats zou graag zijn slagkracht en diversiteit vergroten. Wij zijn op zoek naar twee mensen, die zich actief willen inzetten voor het behoud van kastelen en buitenplaatsen. Bekijk hier de vacature-omschrijving. 

Vanaf 10 september is verkrijgbaar: het boek ’Buitenplaatsen in de Gouden Eeuw, De rijkdom van het buitenleven in de Republiek’. Dit boek is tot stand gekomen onder redactie van drs. B. Olde Meierink (NKS) en prof.dr. Y.B. Kuiper (RUG), beeldredactie door dr. Elyze Storms-Smeets.

Dit fraai geïllustreerde boek beschrijft het ontstaan en de ontwikkeling van de buitenplaatsencultuur en de invloed die Holland had op de andere gewesten. Bekijk hier de inhoudsopgave van het boek, waarin alle provincies aan bod komen.

De winkelprijs is €34,–. Het boek is te bestellen bij Uitgeverij Verloren. 

Donateurskorting
Voor NKS donateurs geldt de speciale prijs van €30,-- inclusief verzendkosten (binnen Nederland): bestellen via info@kastelen.nl

Vanaf 13 september a.s. start bij L1 de 15-delige tv-serie Natuurlijk Limburg met als thema Kasteel en Landschap. Kasteeltuinen en/of natuurgebieden in de directe omgeving van de kastelen krijgen ook ruime aandacht. Een mooie combinatie van cultuurhistorie, landschap, flora en fauna. Bekijk hier de programmering.

In het weekend van 12 en 13 september 2015 zijn meer dan vierduizend prachtige monumenten in heel Nederland gratis toegankelijk voor iedereen. Dit jaar openen ook heel veel Kastelen en Buitenplaatsen hun deuren. Het is DE kans om een plek te bezoeken waar je normaal niet zo snel komt, of om mee te doen aan een eenmalige activiteit. 

Kijk hier welke activiteiten er zijn op 12 en/of 13 september. 

Heemschut en NKS hebben het middeleeuws Kasteel Huize Rijswijk te Groessen (gem. Duiven, Gelderland) genomineerd als een van de 7 Meest Bedreigde gebouwen of locaties 2016 van Europa. Dit programma van Europa Nostra is opgezet om bedreigd erfgoed te signaleren en om burgers en private partijen te mobiliseren om  deze te redden. Europa Nostra, de pan-Europese organisatie voor erfgoedbescherming, runt het programma in samenwerking met de Europese InvesteringsBank en met de ondersteuning van de Europese Investeringsbank.

De nominatie is door Heemschut en NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats in juli 2015 bij Europa Nostra ingediend. Een team van internationaal vermaarde deskundigen op het gebied van archeologie, geschiedenis, architectuur, behoud en financiën, zal in november bijeenkomen om over de inzendingen te praten en tot een shortlist te komen. Eind 2015 zal de shortlist met 14 meest bedreigde erfgoederen bekend worden gemaakt. Het bestuur van Europa Nostra zal begin 2016 de 7 meest bedreigde selecteren.

Reden nominatie
De reden voor nominatie is dat Heemschut en de NKS het niet van deze tijd vinden - en voor Europa ongekend - dat een snelweg door of vlak langs een middeleeuws kasteel gepland wordt. Ondanks toezeggingen door de Minister van Infrastructuur eind 2013 dat de mogelijkheden voor behoud worden onderzocht is er naar ons weten nog niets ondernomen om het bedreigde rijksmonument te redden. Het middeleeuwse huis is sterk in verval geraakt en vraagt onmiddellijk ingrijpen door eigenaar Rijkswaterstaat

Meer informatie
Hier kunt u meer informatie lezen over Kasteel Rijswijk.
Ook op de website van Heemschut vindt u meer informatie over het dossier Huize Rijswijk.

Europa Nostra is de Europese federatie van erfgoed NGO’s. Met 40 landen in Europa als werkterrein, is de organisatie ide stem van de burgermaatschappij en heeft bescherming van het culturele erfgoed van Europa en het meer bekend worden daarvan hoog in het vaandel staan. Europa Nostra voert campagne om gevaar lopende gebouwen, locaties en landschappen te redden, met name door middel van het programma ‘The 7 Most Endangered’, dat in partnership met het European Investment Bank Institute wordt beheerd. Een ander speerpunt is het leveren van bijdragen aan de Europese strategie en politiek betreffende het erfgoed. Europa Nostra werd gesticht in 1963 en is tegenwoordig het meest prominente en invloedrijke erfgoed netwerk in Europa. In 2014 ontving de organisatie een EU toelage van het Creatief Europa programma voor haar netwerk activiteiten op het gebied van ‘Mainstreaming Erfgoed’ in Europa.

Met de subsidieregeling Professionalisering Erfgoedmanifestaties steunt het Fonds voor Cultuurparticipatie zes landelijke erfgoedmanifestaties, die veel met vrijwilligers werken. NKS is trots dat zij met deze bijdrage kan werken aan vernieuwing en professionalisering van de NKS Dag van het Kasteel.

Wij feliciteren ook de andere gehonoreerde erfgoedmanifestaties:

• Open Monumentendag: Open Monumentendag nieuwe stijl


• Romeinenfestival: Professionalisering Romeinenweek en RomeinenNU


• Nederlands Openluchtmuseum: Maand van de Geschiedenis


• Nationale Archeologiedagen: Nationale Archeologiedagen, Nieuw elan, meer publiek


• De Hollandsche Molen: Nationale Molendag, een dag van, voor en met iedereen 

Nu alle provincies hun coalitieakkoorden hebben gepresenteerd, maken het Erfgoedplatform van Kunsten ’92 en de Federatie Instandhouding Monumenten (FIM) samen de balans op. In de publicatie Eigenwaarde & Meerwaarde worden samenvattingen en analyses per provincie gegeven.

Minder nationale afstemming
Uit de analyse blijkt dat de provincies een grotere rol zullen gaan spelen in de cultuur- en erfgoedsector. Door verdergaande decentralisatie dreigt nationale afstemming op relevante beleidsterreinen te verwateren. Uit de analyse blijkt verder dat de provinciebesturen minder willen gaan sturen, en vooral een verbindende en faciliterende rol voor zichzelf zien weggelegd.

Nieuwe partijen overtuigen
Dit bekent dat de sector nieuwe partijen moet overtuigen van het belang van cultuur en erfgoed voor de eigen provincie. Door verdere aansluiting te zoeken bij andere provinciale kerntaken, zoals het verbeteren van de leefomgeving en het vestigingsklimaat, zal de sector zijn eigen positie op de provinciale beleidsagenda’s kunnen versterken.

De publicatie is hier online te bekijken (en te downloaden).

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft zes informatiebladen gemaakt, die meer kennis en inzicht bieden in onderdelen van de Erfgoedwet. Deze zal - na goedkeuring door de Eerste Kamer - per 1 januari 2016 in werking treden. 

De sectorale versnippering van de erfgoedwetgeving en de behoefte aan duidelijkheid zijn de aanleiding om één integrale Erfgoedwet op te stellen voor het beheer en behoud van ons cultureel erfgoed. De Erfgoedwet harmoniseert bestaande wet- en regelgeving, schrapt overbodige regels en legt de verantwoordelijkheid voor de bescherming van het cultureel erfgoed zoveel mogelijk bij het erfgoedveld zelf: musea, collectiebeheerders, archeologen, eigenaren en overheden. Daarmee spreekt de Minister van OCW het vertrouwen uit dat de sector voldoende kennis, deskundigheid en betrokkenheid heeft om de zorg voor ons cultureel erfgoed in de praktijk waar te maken.

NKS
Als NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats zijn wij uiteraard graag bereid onze deskundigheid met anderen in de erfgoedsector te delen.  

Complimenten aan Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK) voor de wijze waarop ze, afgelopen donderdag 25 juni, de discussie over de reconstructie van de donjon van kasteel Hernen is aangegaan. De vragen en voor- en tegenafwegingen van GLK werden open op tafel gelegd. Gastsprekers kregen volop de ruimte om hun visie en (tegen)argumenten te laten horen. Daarbij werd door een spreker gewezen op gevaar voor “verdisneyvisering” van de erfgoedbeleving. Een terechte waarschuwing. NKS Kenniscentrum voor kasteel en buitenplaats (NKS) staat een ware beleving van het verleden voor, gebaseerd op kennis van dat verleden en de mensen die toen leefden.

De slotdiscussie met de sprekers en de zaal was bijzonder levendig. Hieruit kwam sterk naar voren dat voor GLK de belevingswaarde, het proces van herbouw waarbij de omgeving sterk betrokken wordt en de belofte tot herbouw gedaan aan de erflater de belangrijkste argumenten zijn voor herbouw.

De slotstemming was een weergave van het sentiment van de dag: met een bescheiden meerderheid werd ‘voor’ gestemd.

Straks, als het gaat om het verkrijgen van vergunningen, zal deze discussie moeten worden voortgezet in een professionele discussie arena. De theoretische en normatieve beleidskaders van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en monumentenzorgers, ruimtelijke ordening en welstand en de argumenten van een publiek beheerder van erfgoed met maatschappelijke taken en economische behoeften worden dan tegen elkaar afgewogen.

Wetenschappelijk geweten
GLK stelde de vraag: Bestaat er zoiets als ‘academische verantwoordelijkheid‘ en ‘wetenschappelijk geweten’? De NKS antwoord daarop volmondig: ‘Ja’! Wetenschappelijke kennis van de monumentale waarde van ons erfgoed is de basis waarop afwegingen gemaakt moeten worden. Zij is de ammunitie die onmisbaar is in de professionele discussie arena. Bij beslissingen over zo’n ingrijpende reconstructie als in Hernen is het essentieel academisch álle waarden van het monument te inventariseren. Alleen op deze wijze zullen naast onder meer historische-, bron-, cultuur- en bouwkundige waarde ook maatschappelijke-, belevings-, economische- en beeldwaarde in context met elkaar gewogen kunnen worden.

Vakinhoudelijk debat
Op een publiek beheerder van erfgoed rust de grote verantwoordelijkheid uiteindelijk te beslissen welke zwaarte elk van de hierboven genoemde waarden wordt in de afweging wordt toegekend. Het symposium was een goede eerste aanzet maar de discussie is nog niet compleet gevoerd. Een vakinhoudelijk gericht debat zou de casus meer diepgang geven en daarnaast een prachtige bijdrage leveren aan het huidige reconstructiedebat. Sarah Stroux, docent bij de leerstoel Heritage & Cultural Value aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft geeft in haar artikel in Bulletin nr. 2 van de KNOB van dit jaar een belangrijke opmaat en context waarop een dergelijke discussie gevoerd zou kunnen worden.

Hierbij is NKS Kenniscentrum voor kasteel en buitenplaats met al haar expertise graag van de partij.

Het jaar 2014 werd gekenmerkt door het inslaan van nieuwe wegen. Dat uitte zich onder andere in een aanpassing van de naam: Nederlandse Kastelenstichting (NKS) werd NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats. Die naam dekt de lading van onze activiteiten. De ambitie van de NKS is om de centrale vraagbaak te zijn voor monumentenorganisaties, overheden, particuliere eigenaren en het geïnteresseerde publiek op het gebied van kastelen en buitenplaatsen en hun historische omgeving. Het vertrekpunt hierbij is de cultuurhistorische betekenis, maar de context is de algemene maatschappelijke betekenis in sociaal-culturele en sociaal-economische zin. De NKS streeft ernaar om onafhankelijk en gezaghebbend de grote waarde van kastelen, buitenplaatsen en hun historische omgeving voor de Nederlandse samenleving te presenteren. Wij zijn overtuigd van het grote belang van dit cultureel erfgoed voor onze samenleving.

Om onze brede ambities te realiseren werd per 1 maart 2015 drs. ir. Heidi van Limburg Stirum aangetrokken als directeur.

Meer over onze activiteiten leest u in ons jaarverslag 2014. 

Op 16 juni is de Erfgoedwet tijdens de stemming in de Tweede Kamer met algemene stemmen aangenomen. Dit is een belangrijke stap naar de verwachte inwerkingtreding van het wetsvoorstel op 1 januari 2016. Na de zomer van 2015 volgt de behandeling in de Eerste Kamer. Naast het wetsvoorstel konden verschillende amendementen en moties rekenen op een meerderheid. Zo is de mogelijkheid tot het beschermen van ensembles en mobiel erfgoed hierin opgenomen. Daarnaast is de instandhoudingsplicht aangenomen die de bestaande praktijk volgt. Dit is de verplichting om een rijksmonument zodanig te onderhouden dat instandhouding gewaarborgd is.

Alle stemmingen en moties over de Erfgoedwet zijn te vinden op de website van de Tweede Kamer. 

Volgend jaar op Tweede Pinksterdag - 16 mei 2016 - organiseert NKS samen met kastelen en buitenplaatsen in Nederland voor de 9e keer de Dag van het Kasteel. Het thema is PROEF HET VERLEDEN.

RTV Utrecht maakte in samenwerking met NKS en Landschap Erfgoed Utrecht vorig jaar een TV-serie over het leven op een buitenplaats. Dit jaar wordt de serie ‘Buiten Leven op stand’ herhaald. Uitzending: zaterdag van 30 mei tot en met 20 juni. Eerste uitzending omstreeks 7.40 uur. Elk uur opnieuw.
Kijk hier voor meer info over de buitenplaatsen etc. . 

’Waarom (maatschappelijk) en hoe (monumentaal) werden de Limburgse kastelen vanaf 1930 tot hotels herbestemd?’. Dat is het onderzoeksonderwerp van Maaike Teeuwen, die de opleiding Kunstgeschiedenis in Utrecht volgt. Zij koos dit onderwerp ter afronding van haar master architectuur, geschiedenis en monumentenzorg. NKS Kenniscentrum voor Kasteel en Buitenplaats begeleidt verschillende afstudeerders. 

Bent u betrokken bij beheer en behoud van kastelen en buitenplaatsen? Dan bent u welkom bij de tweede platformbijeenkomst van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in Amersfoort. Thema: ‘Nieuwe wegen voor historisch erfgoed? Over infrastructurele bedreigingen en maatschappelijke kansen voor kastelen en buitenplaatsen’. Lees meer over het programma en de wijze van aanmelden.

De initiatiefnemers/organisatoren van de Platformbijeenkomsten zijn: NKS Kenniscentrum voor Kasteel en buitenplaats, de Universiteit Groningen, de Stichting digitaal portaal voor Nederlandse Kastelen, historische Buitenplaatsen en Landgoederen. 

Om het gesprek voor het behoud van erfgoed nu en in de toekomst zuiver te voeren, zijn wetenschappelijke argumenten nodig die de waarde van dit cultuurhistorisch erfgoed onderbouwen. Vandaar dat NKS op 30 april 2015 een onderzoeksvraag indient voor de Nationale Wetenschapsagenda. De vraag is: welke invloed hebben monumenten en hun historische landschappelijke (’groene’) aspecten op de leefbaarheid van hun omgeving? 

Slecht bedeeld
Tot op heden is erfgoed slecht bedeeld in Nederlandse Wetenschapsprogramma’s. Terwijl Nederland wel staat voor belangrijke en omvangrijke ruimtelijke opgaves, die meer onderzoek behoeven. 

Meer onderzoek cultuurhistorie nodig
‘Cultuurhistorie heeft betekenis voor de ruimtelijke omgeving: qua eigenheid, kwaliteit en/of verbinding’. Aldus een krachtige argumentatie van Projectbureau Belvedère in een essaybundel uit 2009. De NKS vindt dat aanvullend onderzoek nodig is naar de concrete waarde van die cultuurhistorie. In culturele, ruimtelijke, sociale én in economische termen. 

Medestanders
Eerder riep de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB) op om meer onderzoek te doen naar erfgoed. Prof.Dr.Ir.M. van der Spek (hoogleraar landschapsgeschiedenis) en Prof.Dr. Y.B. Kuiper (o.a. bijzonder hoogleraar Historische Buitenplaatsen en Landgoederen) van de Rijksuniversiteit Groningen hebben inmiddels hun steun betuigd aan de NKS onderzoeksvraag. Ook de volgende organisaties staan achter het voorstel:  Stichting Vrienden Particuliere Historische Buitenplaatsen, Stichting Utrechtse Kastelen, Vereniging Vrienden van Brabantse Kastelen, Overijsselse Kastelen Stichting.  

Nationale Wetenschapsagenda
Het kabinet heeft opdracht gegeven om een Nationale Wetenschapsagenda te ontwikkelen. De agenda bundelt de thema’s waar de wetenschap zich de komende jaren op zal gaan richten. Wat zijn kansrijke uitdagingen voor de Nederlandse wetenschap en hoe kan de wetenschap bijdragen aan het vinden van oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken en het benutten van economische kansen?  De agenda wordt eens in de zeven jaar vernieuwd. 

De Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond (KNOB):  “Onderwerpen als architectuur, gebouwde omgeving, ontwerpen, creatieve industrie en erfgoed zijn tot dusver slecht bedeeld geweest in Nederlandse wetenschappelijke programma’s. De KNOB denkt dat dit anders moet. Nederland staat voor belangrijke en omvangrijke ruimtelijke opgaves die meer onderzoek behoeven.” NKS Kenniscentrum voor kasteel en buitenplaats onderschrift deze oproep volledig en gaat zeker gehoor geven aan de oproep!

Voor meer informatie zie hier.

De Nederlandse Kastelenstichting (NKS) heeft een nieuwe directeur. Per 1 maart staat drs. ir. Heidi van Limburg Stirum aan het hoofd van de stichting uit Wijk bij Duurstede. Onder haar leiding moet de NKS uitgroeien tot hét kenniscentrum voor kastelen en buitenplaatsen in Nederland. Zie hier voor meer informatie.

Op 4 december 2014 vond bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed de eerste bijeenkomst van het Platform Kastelen en Buitenplaatsen plaats. Dit Platform Kastelen en Buitenplaaten is een forum voor mensen die op uiteenlopende wijze betrokken zijn bij het beheer en behoud van kastelen en buitenplaatsen in Nederland en hun historische omgeving. Het is de plek waar informatie, kennis, expertise, vaardigheden en ervaringen worden uitgewisseld. Het spant zich in om onze concrete omgang met kastelen en buitenplaatsen te verankeren in een zo breed mogelijke kennis en ervaring. Op deze basis tracht zij op een onderbouwde en verantwoordelijke manier meer maatschappelijk draagvlak voor het behoud van dit erfgoed te kweken.
Lees hier de uitgebreide beschrijving van de doelen van het Platform.

Op de eerste bijeenkomst werden twee thema’s besproken: herbouw van kastelen en buitenplaatsen, en de omgang met ruïnes. In verschillende bijdragen lichtten sprekers uit het veld deze onderwerpen toe. Het programma zag er als volgt uit:

Erik Kleyn (RCE)       Opening met toelichting over de Platforms bij de RCE 

Thema 1                                                 Herbouw kastelen
Ben Olde Meierink (NKS)                         Herbouw in het verleden
Edwin Meyer Viol (DMV Architecten)        Herbouw De Keverberg te Kessel 

Thema 2                                                 Restauratie kasteelruïnes    
Fred Vogelzang (NKS)                             Omgang met ruïnes
Jan Kamphuis (Rijksvastgoedbedrijf)       Restauratieproblematiek Teylingen en Brederode
Discussie en speakerscorner

Een korte impressie van de lezingen:

Herbouw van kastelen is geen recent fenomeen. Ook in het verleden heeft er herbouw plaatsgevonden. Redenen voor herbouw waren bijv. het opnieuw zichtbaar maken van de status van de eigen adellijke voorouders (De Haar, ’t Zand in Katwijk), en/of herstel van recente oorlogsschade (Doornenburg, Nederhemert). Over het algemeen wordt er bij de herbouw zoveel mogelijk van het oorspronkelijke gebouw behouden. 

Ook bij de herbouw van De Keverberg in Kessel is gekozen voor een plan van aanpak dat de nog bestaande ruïne volledig in tact laat. In de ruïne wordt een zalencentrum gerealiseerd in staal, glas en beton. De constructie staat op eigen zuilen, en staat ook verder volledig los van het nog aanwezige muurwerk van het middeleeuwse kasteel. Op deze manier wordt het gebouw, met respect voor de ruïne, weer bruikbaar gemaakt. 

In het verleden werden ruïnes vooral gezien als in de weg staande hopen steen. Dit veranderde met de opkomst van het geschiedenisbesef, eind negentiende eeuw. Kastelen werden toen gezien als een tastbare herinnering aan het eigen verleden. In de huidige belangstelling voor ruïnes spelen drie verschillende zaken een rol: erfgoed, esthetiek en educatie. Uit onderzoek is gebleken dat voor bezoekers van de ruïne de waarde als ‘mooie plek’ veruit het zwaarste weegt. Daarna is er vooral belangstelling voor de ruïne als erfgoed, dus voor de verhalen rond de ruïne, en de feitelijke historische waarde blijkt het minst interessant. 

Bij het onderhoud en de restauratie van ruïnes Teylingen en Brederode spelen deze overwegingen ook een rol. Het streven is om verder verval te voorkomen door de ruïne zo goed mogelijk te beschermen tegen de invloeden van weer en wind, waarbij het authentieke gebouw zo veel mogelijk wordt gespaard. Om bezoekers te blijven trekken is het echter van belang dat het ‘beeld van de ruïne’ zo min mogelijk wordt aangetast. Deze tegenstrijdige belangen maken het soms moeilijk om keuzes te maken over de juiste manier van aanpak van de restauratie.

Een uitgebreider verslag van deze bijeenkomst vindt u hier.
De website van het Platform Kastelen en Buitenplaatsen vindt u hier.

Bent u geïnteresseerd in deelname aan dit Platform, dan kunt u zich aanmelden bij dr. ir. D.B.M. (Taco) Hermans, specialist kastelen bij de RCE, via T.Hermans@cultureelerfgoed.nl.

Op Tweede Pinksterdag, 25 mei, wordt voor de achtste keer de Landelijke Dag van het Kasteel gehouden. Het thema is dit jaar Kastelen en Buitenplaatsen. Kastelen en buitenplaatsen hebben een lange geschiedenis en zijn nauw met elkaar verbonden. De NKS Kenniscentrum Kastelen en Buitenplaatsen wil iedereen hier graag mee laten kennismaken.

We zitten nu in de aanmeldingsfase van de Dag van het Kasteel. Verschillende kastelen en buitenplaatsen hebben al laten weten hun poorten dit jaar te openen voor het publiek. De NKS vermeldt alle deelnemers op haar website, samen met praktische info over de deelnemers en natuurlijk het programma voor de dag.

Wilt u als kasteel of buitenplaats zich aanmelden om mee te doen of u meer informatie ontvangen dan kan dit via info@kastelen.nl.

De Nederlandse Kastelenstichting is bezig om haar website geheel te vernieuwen. De nieuwe site wordt als responsive site uitgevoerd, hetgeen betekent dat de website zich aanpast aan de beeldschermgrootte.

Maandag 9 juni, Tweede Pinksterdag, organiseerde de Nederlandse Kastelenstichting in samenwerking met eigenaren en beheerders voor de zevende keer de Landelijke Dag van het Kasteel. Bezoekers werden op deze aanvankelijk zonnige dag verwelkomd door gastvrouwen en heren, ridders en troubadours, en heel veel vrijwilligers. 
Ondanks de hittewaarschuwing die was afgegeven en het feit dat een aantal kastelen vroegtijdig dicht moest in verband met noodweer in de namiddag is de Dag van het Kasteel door ruim 50.000 mensen bezocht.

Zo trok kasteel Keukenhof meer dan 3.000 bezoekers, bijna acht keer zoveel als normaal. In Huis Doorn luisterden zo’n 500 bezoekers naar de verhalen die de dienstmeid vertelde en het Kasteel van Breda verwelkomde ruim 7.000 mensen. De geplande rondleidingen door kasteel Loenersloot werden door een overweldigend aantal aanmeldingen vervangen door suppoosten op zaal die tekst en uitleg gaven aan bezoekers. 
Deze aanzienlijke opkomst is mede te danken aan alle publiciteit.

We kijken terug op een zeer geslaagde Dag van het Kasteel. Tot volgend jaar!

color: rgba(0, 0, 0, 0.9); -apple-system, system-ui, BlinkMacSystemFont, �Segoe UI�, Roboto, �Helvetica Neue�, �Fira Sans�, Ubuntu, Oxygen, �Oxygen Sans�, Cantarell, �Droid Sans�, �Apple Color Emoji�, �Segoe UI Emoji�, �Segoe UI Symbol�, �Lucida Grande�, Helvetica, Arial, sans-serif; 14px;">Ben heel erg blij dat de pers de eigenaren die met de gevolgen van klimaatverandering kampen een stem geeft. Het essay van Mattijs Smit heeft hiertoe de aanzet gegeven. Het 2021 thema WATER is een mooie voortzetting van de oproep om aandacht voor droogte op buitenplaatsen en landgoederen die Heidi van Limburg Stirum directeur van de Nederlandse Kastelenstichting deed op RtvUtrecht in september 2019. Met dank aan Tom van den Oetelaar van Omroep Brabant.
color: rgba(0, 0, 0, 0.9); -apple-system, system-ui, BlinkMacSystemFont, �Segoe UI�, Roboto, �Helvetica Neue�, �Fira Sans�, Ubuntu, Oxygen, �Oxygen Sans�, Cantarell, �Droid Sans�, �Apple Color Emoji�, �Segoe UI Emoji�, �Segoe UI Symbol�, �Lucida Grande�, Helvetica, Arial, sans-serif; 14px;">Lees het verhaal van Sammy van Tuyll van Serooskerken van kasteel Kasteel Heeze en Janneke van Dijk projectleider Dag van het Kasteel.  color: rgba(0, 0, 0, 0.9); -apple-system, system-ui, BlinkMacSystemFont, �Segoe UI�, Roboto, �Helvetica Neue�, �Fira Sans�, Ubuntu, Oxygen, �Oxygen Sans�, Cantarell, �Droid Sans�, �Apple Color Emoji�, �Segoe UI Emoji�, �Segoe UI Symbol�, �Lucida Grande�, Helvetica, Arial, sans-serif; 14px;">Brabant Nieuws vanaf 6:45 https://bit.ly/3twSdvi

color: rgba(0, 0, 0, 0.9); -apple-system, system-ui, BlinkMacSystemFont, �Segoe UI�, Roboto, �Helvetica Neue�, �Fira Sans�, Ubuntu, Oxygen, �Oxygen Sans�, Cantarell, �Droid Sans�, �Apple Color Emoji�, �Segoe UI Emoji�, �Segoe UI Symbol�, �Lucida Grande�, Helvetica, Arial, sans-serif; 14px;">Ben heel erg blij dat de pers de eigenaren die met de gevolgen van klimaatverandering kampen een stem geeft. Het essay van Mattijs Smit heeft hiertoe de aanzet gegeven. Het 2021 thema WATER is een mooie voortzetting van de oproep om aandacht voor droogte op buitenplaatsen en landgoederen die Heidi van Limburg Stirum directeur van de Nederlandse Kastelenstichting deed op RtvUtrecht in september 2019. Met dank aan Tom van den Oetelaar van Omroep Brabant.
color: rgba(0, 0, 0, 0.9); -apple-system, system-ui, BlinkMacSystemFont, �Segoe UI�, Roboto, �Helvetica Neue�, �Fira Sans�, Ubuntu, Oxygen, �Oxygen Sans�, Cantarell, �Droid Sans�, �Apple Color Emoji�, �Segoe UI Emoji�, �Segoe UI Symbol�, �Lucida Grande�, Helvetica, Arial, sans-serif; 14px;">Lees het verhaal van Sammy van Tuyll van Serooskerken van kasteel Kasteel Heeze en Janneke van Dijk projectleider Dag van het Kasteel.  color: rgba(0, 0, 0, 0.9); -apple-system, system-ui, BlinkMacSystemFont, �Segoe UI�, Roboto, �Helvetica Neue�, �Fira Sans�, Ubuntu, Oxygen, �Oxygen Sans�, Cantarell, �Droid Sans�, �Apple Color Emoji�, �Segoe UI Emoji�, �Segoe UI Symbol�, �Lucida Grande�, Helvetica, Arial, sans-serif; 14px;">Brabant Nieuws vanaf 6:45 https://bit.ly/3twSdvi

Op zaterdag 11 september, tijdens Open Monumentendag, zal op buitenplaats Doornveld het eerste exemplaar van het boek "Tussen Doorn en Driebergen - Parels in het hart van de Stichtse Lustwarande" van Teun Bleijenberg door Rober Quarles van Ufford, voorzitter van de Nederlandse Kastelenstichting, in ontvangst worden genomen. 

Buitenplaats Doornveld is opengesteld tijdens Open Monumentendag, zie hier voor meer informatie.