A possible effect of developments in the heritage sector on castle heritage practices can be noticed in an increase in the events taking place in and around castles. This is a notable development considering the supposed static nature of built heritage. Therefore this development will be further explored in this paper. The question why these events are organized is central. Additionally the experience and opinion of the visitors of these events is examined. The first chapter will further explore the overall changes in the heritage sector and provides a description of different approaches and practices. Chapter two will focus on heritage managers’ opinions and practices in castle heritage. This will include an overview of general research results from a study into events organized in and around castles in the Netherlands, as this has not been extensively researched before. Subsequently motivations of heritage managers will be discussed. The final chapter will explore the visitors’ expectations and opinions on these events, in order to get a better understanding of how these events contribute to their experience of castle heritage.
Download `Castle Heritage: Where Static and Dynamic Practices Meet`
The goal is to explore the impact of events such as re-enactments, seasonal events or open-air theatre and cinema on the public’s perception and knowledge of a castle. The following discussions will also be addressed: historical authenticity and relevancy of the events, the impact of the events on the identity and image of the castle and the relationship between the events and the local and international population’s perception of the role of the castle in its countries heritage. In part, the focus on events is because events are usually targeted towards the location population— although there are instances when the event is internationally known and attended— and therefore provide unique insight into how an image of a castle is formed and sustained in the castle’s local setting. Additionally, although castles which host events often also offer tours or other services, the events are the most intimate way in which the general public can interact with a castle because they allow the attendees to spend leisurely time on the castle grounds.
Download `Castle Heritage: Living History, Identity and Events in Danisch and English Castles
Kastelen en buitenplaatsen zijn voorbeelden van eeuwenoud cultureel erfgoed. Het begrip erfgoed staat centraal in de discussie over behoud of ontwikkeling van cultuurhistorie. Voorstanders van een behoudende visie op cultureel erfgoed wijzen onder andere op het unieke en onvervangbare van kastelen en buitenplaatsen. Daarnaast is er echter de discussie over de financiële instandhouding. Daarom wordt vaak verwezen naar mogelijkheden om erfgoed een moderne functie te geven, die niet alleen geld opbrengt om voor onderhoud te zorgen, maar ook leidt tot een levende rol in de samenleving en daarmee, zo wordt gehoopt, op meer maatschappelijk draagvlak.
Voor het onderzoek naar herbestemming als kantoor is begonnen met een inventarisatie. Deze inventarisatie biedt de basis voor onderzoek naar de motivatie om een kasteel of buitenplaats deze nieuwe bestemming te geven. Gesprekken met eigenaren, beheerders en gebruikers van tot kantoor herbestemde locaties vormen de bronnen voor het beantwoorden van deze vragen. Met behulp van de bevindingen hoopt de Nederlandse Kastelenstichting te kunnen adviseren bij toekomstige herbestemmingen van kastelen en buitenplaatsen als kantoorruimte.
In dit onderzoek wordt gekeken naar herbestemming van kastelen en buitenplaatsen tot onderwijsinstellingen in Nederland. Tegenwoordig zijn er tal van voorbeelden van onderwijsinstellingen die kiezen voor een kasteel of een buitenplaats als vestigingslocatie. De vraag is wat de invloed van deze herbestemming is op de kastelen en buitenplaatsen. Door kastelen en buitenplaatsen een nieuwe functie te geven is de kans groot dat er aanpassingen aan het bouwwerk of de directe omgeving gedaan moeten worden. Te grote aanpassingen kunnen ertoe leiden dat de culturele waarde van deze kastelen en buitenplaatsen aangetast wordt. Dit dilemma staat centraal in dit onderzoek.
Download Kastelen en buitenplaatsen herbestemd tot onderwijsinstelling
Een onderzoek naar woonmotieven van bewoners van kastelen en buitenplaatsen. De doelstelling van dit onderzoek is een inventarisatie van particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland en het achterhalen van de motieven van de bewoners om op een kasteel of buitenplaats te wonen. Daarnaast wordt onderzocht in hoeverre behoud van erfgoed een rol speelt in de keuze om op een kasteel of buitenplaats te wonen.
Download Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland
In an interview with the National Trust Bulletin, director Dame Helen Ghosh claimed that modern heritage professionals have to ‘manage the process of change’ instead of ‘preserve things in aspic’ (Grasby 2). This statement can be interpreted as an essential narrowing down of the dilemma that many practitioners are struggling with these days. Governmental support is increasingly hard to come by and the managers of heritage sites are forced to think in economical terms. For this essay, the discussion about these current challenges will focus on castles and country houses in the Netherlands. The following question will function as starting point for my research: How are castles and country houses perceived and represented in England, the Netherlands and Germany in terms of national identity? Inevitably, this will also include scrutinizing Dutch history and heritage awareness, in the hope of fi nding an explanation for the marginalized status of castles and country houses in the collective memory of the Netherlands.
Wat willen gemeenten met hun erfgoed - en specifiek met kasteelplaatsen - en welke borging passen zij vervolgens toe? De achtergrond van deze vraag vormen de bedreigingen en kansen die ontwikkelingen bieden voor het behoud van erfgoed – en specifiek kasteelplaatsen. Voor dit onderzoek is gekeken hoe drie onderzochte gemeenten (Houten, Nieuwegein en Utrecht) erfgoed en cultuurhistorie definiëren en welke doelen en ambities zij hebben vastgelegd voor het erfgoed en de cultuurhistorie op hun grondgebied.
De NKS heeft in samenwerking met verschillende universiteiten onderzoek gedaan naar kasteelruïnes in Nederland. Op verschillende ruïnelocaties is zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek gedaan. De resultaten van die verschillende onderzoeken zijn samengebracht in een rapport, dat een beeld geeft van de omgang met ruïnes door beheerders, bezoekers en omwonenden. U vindt het totaalrapport hier.
Download `De betekenis van kasteelruïnes voor omwonenden: bezoek, verbondenheid en waardering`.
Kunsthistorica Maaike Teeuwen onderzocht voor de NKS het hergebruik van kastelen en buitenplaatsen als hotel-restaurant. Omdat de helft van de bijna tachtig kasteelhotels in Limburg staat, ligt de focus op die provincie. Limburg blijkt extra aantrekkelijk voor toeristen vanwege het on-Nederlandse landschap.
Dit onderzoek is gedaan als bachelorscriptie vanuit de studie Sociale Geografië en Planologie, faculteit Geowetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoek heeft betrekking op de geomorfologische en bodemkundige elementen die een rol speelden bij de locatiekeuze voor historische buitenplaatsen en is gedaan in opdracht van de Nederlandse Kastelenstichting te Wijk bij Duurstede.
Download `Locatiekeuze voor historische buitenplaatsen, De invloed van het landschap` (pdf)
Veel kastelen en buitenplaatsen hebben een nieuwe functie gekregen. Zo zijn er tientallen objecten herbestemd als gemeentehuis. Zo`n statig pand inspireert trots en gemeenschapszin, zowel in de bewoners als de ambtenaren die er mogen werken.
Door de plannen van Plasterk dreigen veel gemeenten te worden opgeheven en dat heeft ook gevolgen voor hun gemeentehuizen. Over die bedreiging voor kastelen en buitenplaatsen schreef Vera van der Zwan een rapport.
De Groningse student Daniek Nijland deed onderzoek naar de aantrekkelijkheid van kasteel en landgoed Moermond in Zeeland. Het blijkt dat het landgoed zowel cultuur- als natuurliefhebbers aanspreekt, maar voor veel mensen nog te onzichtbaar is. Er is uiteraard altijd de spanning tussen behoud en presentatie. Veel bezoekers geven een economische basis, maar tasten ook de beleving en het behoud aan. De NKS was als adviseur bij de totstandkoming van dit onderzoek betrokken. Het verslag vindt u hier.
Na de discussies over historisch besef en identiteit in Nederland is onder meer de Canon van Nederland ontstaan. Er zijn vervolgens ook verschillende lokale en regionale canons opgezet. De NKS onderzocht of een kastelen- en buitenplaatsencanon tot de mogelijkheden behoorde.
In het kader van het langlopend onderzoek naar kasteelruïnes is het rapport `Een kasteelruïne om de hoek` te raadplegen. Maaike Feltmann onderzocht wat de `buren` van het kasteel eigenlijk vinden van `hun` ruïne. Ze ondervroeg tientallen omwonenden naar hun beleving en gebruik van het kasteel.
De NKS heeft een onderzoek uitgevoerd naar de beleving van ruïnes door bezoekers. Michiel van Ginkel voerde de eerste helft van dat onderzoek uit en concentreerde zich op de verwachtingen en wensen van mensen, die als toerist of recreant gericht een kasteelruïne opzochten. Hij koos een aantal over Nederland verspreid liggende locaties uit om onderling verschillende ruïnes te kunnen vergelijken.
In de Tweede Wereldoorlog zijn tientallen kastelen en buitenplaatsen in Nederland beschadigd of zelfs vernietigd. Naar de wederwaardigheden van kastelen en buitenplaatsen in en vlak na deze oorlog is in opdracht van de NKS een onderzoek uitgevoerd. Tijdens de mobilisatie van 1939 werden al vele grote huizen gevorderd, om er soldaten in onder te brengen of als veilige plek voor kunstschatten en museale verzamelingen. Ook de Duitse bezetter maakte graag gebruik van kastelen om er regionale hoofdkwartieren of bijvoorbeeld noodhospitalen in te vestigen. Vooral tijdens de laatste oorlogsjaren kwamen kastelen en buitenplaatsen in de vuurlinie te liggen, met name in Zeeland, Limburg en Gelderland. Beschietingen, inundaties en bombardementen hebben een spoor van vernietiging door ons monumentale erfgoed getrokken. Na 1945 kwam de discussie op gang of en op welke manier deze ruïnes moesten worden hersteld. Sommige kastelen zijn gerestaureerd, op andere locaties zijn moderne gebouwen verrezen en soms liggen de puinhopen er nog bijna net zo bij als vlak na de strijd.
Tientallen buitenplaatsen en landgoederen zijn in de negentiende eeuw en twintigste eeuw in gebruik genomen als psychiatrische inrichting voornamelijk vanwege hun afgezonderde ligging in de natuur. Die zou de patiënten rust bieden en een gezonde omgeving. In de loop van de tijd werden de landhuizen uitgebreid met nieuwe vleugels en gebouwen, waarbij de parken nog deels bewaard bleven. Aan het eind van de twintigste eeuw veranderden de opvattingen over de geestelijke gezondheidszorg, waarbij de patiënten moesten worden ondergebracht in de wijk. Waar dat niet lukte, werd recentelijk gekozen om delen van de instellingsterreinen te verkopen als bouwkavels. Recentelijk is een eerste fase van NKS-onderzoek naar deze twee golven van herbestemming van kastelen en buitenplaatsen als instelling voor geestelijke gezondheidszorg afgerond.
Het rapport onderzoekt hedendaagse visies op de omgang met en ontsluiting van kasteel-ruïnes in Nederland. Onderzocht zijn welke visies leven bij eigenaren en beheerders van ruïnes, kasteel- en erfgoeddeskundigen. Om die visies te achterhalen zijn interviews gehouden met betrokkenen rond een aantal belangrijke ruïnes, die samen een dwarsdoorsnede vormen van de verschillende soorten ruïnes die ons land kent. Het onderzoek draagt bij aan de discussies omtrent de toekomst van deze categorie monumenten in ons land. Regelmatig worden kasteel-ruïnes immers ‘bedreigd’ door herbouw- en herontwikkelingsplannen. Het onderzoek is deel van een groter onderzoek naar de omgang met ruïnes. In een vervolg zullen de beleving van de bezoeker en de wensen van het publiek centraal staan.
Download Do (not) Enter De publieksontsluiting van kasteelruïnes in Nederland (pdf)
In opdracht van de provincie Utrecht heeft de NKS in het kader van het grote project Kastelen Lexicon Nederland de verdwenen kastelen in het Utrechtse gelokaliseerd en geïnventariseerd. Wat is er nog over van de plek waar ooit een kasteel stond? Is dit nog landschappelijke waarneembaar? Zijn de restanten van de slotgracht, een kasteeleiland, toegangswegen of perceelsscheidingen nog te zien? Wat is er nog herkenbaar van de voorburcht en is de huidige boerderij ter plaatse nog steeds de voortzetting van de agrarische bebouwing die ooit op de voorburcht van het kasteel stond? Op weke wijze zijn de kasteelterreinen opgenomen in de recente stads- en dorpsuitbreidingen. Van alle plekken in de provincie, waar ooit een kasteel stond, is een beschrijving en analyse gemaakt, met daaraan toegevoegd de wijze waarop deze cultuurhistorisch vaak waardevolle locaties nu gebruikt worden en welke bescherming ze hebben. In het rapport wordt ook het beleid van de verschillende overheden onderzocht en aanbevelingen voor een nieuw beleid gegeven. Er wordt ook stil gestaan bij de recente vraag om op de kasteelplaatsen nieuwbouw in de vorm van appartementcomplexen toe te staan. In het kader van het onderzoek zijn de historische gegevens uit de kadaster uit 1830 gecombineerd met de huidige situatie. De gecombineerde plattegronden kunt u hier bekijken.
Download Een toekomst voor een verdwenen verleden. Kasteelplaatsen in de Provincie Utrecht (pdf)
Het Meldpunt Bedreigde Kastelen liep minder bevredigend dan gehoopt. Er kwamen weinig meldingen binnen, vooral vanwege onbekendheid van het meldpunt. Om goed te kunnen functioneren, zijn meer lokale contacten nodig, die de vinger aan de pols houden en adequaat bedreigingen melden. De NKS bezint zich naar aanleiding van dit onderzoek op verbeteringen.
Download Onbekend maakt onbemind. Evaluatieonderzoek Meldpunt Bedreigde Kastelen (pdf)
De Nederlandse Kastelenstichting wordt gezien als een belangrijke overkoepelende instelling voor de provinciale kastelenstichtingen. De NKS speelt daarbij vooral de rol van kenniscentrum en motor achter acties voor behoud van bedreigde kastelen. Een meer structureel contact met de provinciale stichtingen kan deze rol nog flink versterken.
Download ‘Open de poort!’ De NKS als steunpunt voor provinciale kastelenstichtingen (pdf)
De NKS heeft een onderzoek laten uitvoeren naar de behoefte onder kasteeleigenaren/beheerders en bezoekers aan informatievoorziening over kastelen. Het is noodzakelijk om een helder beeld te verkrijgen van de huidige marktsituatie. Deze markt bestaat zowel uit aanbieders van informatie (de kasteeleigenaren en –beheerders), als afnemers, de bezoekers van kastelen. Het onderzoek inventariseert wat er beschikbaar is aan informatie over kastelen en welke vorm deze informatie heeft. Ook is bekeken welke informatiebehoefte er bestaat onder kasteeleigenaren/beheerders en bezoekers.
Download Beter beleven van erfgoed. Een onderzoek naar de informatiebehoefte over kastelen (pdf)
Een inventariserend onderzoek naar de ontstaansgeschiedenis van kasteelkloosters in de negentiende en twintigste eeuw en de actuele omgang met deze complexen. De NKS heeft hieraan in 2008 aandacht besteed door een onderzoek naar Kloosterkastelen te laten doen. In de negentiende eeuw en eerste helft van de twintigste eeuw zijn honderden kastelen en buitenplaatsen in Voornamelijk Noord-Brabant en Limburg ingericht als klooster voor vaak uit Duitsland en Frankrijk gevluchte religieuze orden. Door vergrijzing komen deze kloosters nu snel leeg te staan. Dat roept de vraag op hoe het nu verder moet met deze gebouwensembles, waarvan grote delen niet al monument zijn beschermd.
Download Religieuze herbestemming van kastelen en buitenplaatsen in Noord-Brabant (pdf)
Rapport in het kader van de cursus Wetenschappelijk Leeronderzoek van de Universiteit Utrecht.
Een onderzoek naar de waardering van particulier bewoonde buitenplaatsen door omwonenden in Breukelen en Veenendaal
Rapport in het kader van de cursus Wetenschappelijk Leeronderzoek van de Universiteit Utrecht.
Een onderzoek naar de waardering van omwonenden voor de particulier bewoonde buitenplaatsen Prattenburg en Gunterstein
Rapport in het kader van de cursus Wetenschappelijk Leeronderzoek van de Universiteit Utrecht.
Download Landgoed buitenplaatsen: Ivoren toren of gemeenschappelijk goed?
Rapport in het kader van de cursus Wetenschappelijk Leeronderzoek van de Universiteit Utrecht.
Onderzoek naar de steun voor het behoud van erfgoed van kastelen en buitenplaatsen in Breukelen en Veenendaal.
Dit rapport is een onderdeel van een groter onderzoek en is uitgevoerd in opdracht van de Universiteit Utrecht en de Nederlandse Kastelen Stichting (N.K.S.), een onderzoek naar het gebruik van kasteelruïnes.
Een groep studenten sociale geografie onderzocht in opdracht van de Nederlandse Kastelenstichting de beleving van ruïnes in Nederland. Download het rapport (pdf)
Een rapport uit de reeks van acht subonderzoeken naar het gebruik van kasteelruïnes in opdracht van de Nationale Kastelenstichting. In dit onderzoek is getracht concrete aanbevelingen voor de Nationale Kastelenstichting te formuleren omtrent bekendheid van omwonenden met de lokale kasteelruïne.
Dit onderzoek komt voort uit eerder onderzoek in opdracht van de Rijksgebouwendienst naar het gebruik van kasteelruïnes. Het onderzoek is uitgevoerd door studenten Sociale Geografie en Planologie aan de Universiteit Utrecht in het kader van studieonderdeel Wetenschappelijke Onderzoeksvorming en is gedaan in opdracht van de Nederlandse Kastelen Stichting en de Rijksgebouwendienst.
Dit onderzoeksrapport is geschreven in het kader van de cursus Wetenschappelijke Onderzoeksoefening door vier studenten van de faculteit Geowetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Het rapport is in opdracht van en samenwerking met de Nederlandse Kastelenstichting opgesteld en richt zich op de huidige en toekomstige gebruikers en de vraag hoe omwonenden in de toekomst kunnen worden aangetrokken.