Kasteel Wisch en Kasteel Kemnade

Kasteel Wisch in Terborg is gelegen op de noordoever van de Oude IJssel en vormt met zijn tuinen een functionele eenheid met het stadje Terborg (Ter borch), dat bij het kasteel ontstond en in 1420 stadsrechten kreeg. Hoewel het castrum Wische  pas in 1285 voor het eerst werd genoemd,  worden leden van de familie  van Wisch al in 1207 vermeld. Het feit dat in 1291 Wisch als de Nieuwe Borg werd vermeld, wijst op er een ouder kasteel moet hebben bestaan.  Mogelijk moeten we dat lokaliseren  stroomafwaarts op de noordoever van de rivier, bij de boerderij Oud-Wisch in het buurtschap Heuven. 

Bijzonder voor Nederland is dat  Wisch vanaf 1390 ‘tweeherig’ was; de heerlijkheid en het ‘’nieuwe kasteel’’ aan de Oude IJssel  werd opgedeeld tussen twee neven, waarvan een hetoorspronkelijke hoofdburcht kreeg en de ander blijkbaar op de voorburcht een nieuw kasteel liet bouwen. Deze beide kastelen, naar latere bezitters het Bergse Huis (in het noorden) en het Styrumse Huis (in het zuiden) genoemd, werden in de zeventiende eeuw nog door een gracht van elkaar gescheiden. In 1528-31 werd het Berghse Huis grotendeels verwoest door de Gelderse veldheer Maarten van Rossem. Bewaard bleef enkel een grote ronde toren, die na de samenvoeging van de beide kastelen in 1644 werd gesloopt. De nog bestaande zware ronde toren uit de vijftiende eeuw was een deel van het Styrumse Huis en had als hoektoren een ook een defensieve functie. 

 Na 1644 werd deze toren verhoogd en kreeg het huis zijn huidige hoofdvorm. Aan de ronde toren verrees in de 1648 een nieuw landhuis, terwijl aan de andere zijde van de toren een lange vleugel werd gebouwd met aan het eind de nog bestaande vierkante toren. 

In 1849 kwam Wisch in bezit van de familie Van Schuylenburch. Het huidige huis, in het bijzonder het zuidelijke deel werd in oktober 1944 door geallieerde vliegtuigen tweemaal gebombardeerd, aangezien er toen Duitse troepen verbleven . Hierdoor was het kasteel en in het bijzonder het hoofdgebouw zwaar beschadigd geraakt. Na de oorlog werd eerst de licht beschadigde noordvleugel gerestaureerd en door de familie betrokken. Voor het hoofdgebouw, met een middeleeuwse ronde hoektoren had mevrouw Van Schuylenburch niet de midddelen. Om die reden werd het kasteel overgedragen aan Geldersche Kasteelen in een eeuwigdurende erfpacht en met de verplichting tot restauratie. Deze restauratie werd in de periode 1957-1961 uitgevoerd.  

 

Kemnade: 

Kasteel Kemnade ligt op de zuidoever van de Oude IJssel in het buurtschap Wijnbergen. De naam ‘Kemnade’ komt waarschijnlijk van het latijnse woord ‘caminata’; (schoorsteen) meestal een aanwijzing voor een representatief te verwarmen stenen huis. De midddeleeuwse bezts- en bewoningsgeschiedenis van de Kemnade is grotendeels onduidelijk.  Het kasteel wordt namelijk dat pas in 1473 daadwerkelijk genoemd, terwijl een Johan van der Kemnade, al in 1345 voor het eerst werd genoemd. Hij is mogelijk de vroegst bekende eigenaar van het oudste kasteel Kemnade.  Rond 1473 was een ingewikkelde eigendomsituatie ontstaan.  Kemnade was in handen van Evert van Ulft gekomen. Waarschijnlijk omdat Evert niet bijzonder trouw was aan zijn leenheer, de hertog van Kleef, werd zijn  kasteel belegerd en vervolgens afgebroken. De achterkleinzonen van Johan van der Kemnade verkregen van de hertog van Kleef toestemming op het kasteel weer op te bouwen. In 1482 blijkt er een regeling te zijn getroffen met de oude eigenaar en werd Kemnade door Evert van Ulft in erfpacht gegeven aan de Van Kemnade’s, die het kasteel immers op de grond van Evert hadden gebouwd.  Door huwelijk kwam het kasteel Wisch in de zestiende eeuw in bezit van de familie Van Aeswijn, die verantwoordelijk is voor de bouw van de huidige zestienkantige toren. Deze toren werd  evenals een inmidddels verdwenen zijvleugel van horizontale natuurstenen banden voorzien. Door huwelijk kwam kasteel Kemnade  in het midden van de zeventiende eeuw in bezit van de familie Bentinck. Daarna volgende in de daarop volgende tijd een reeks bezitswisselingen,. In 1806 werd het publiek geveild en gekocht door de vice-adminraal Alexander Ver Huell, die niet alleen de omgeving van het kasteel van een landschappelijke parkaanleg voorzag, maar ook de zijvleugel heeft getransformeerd in een classicistisch herenhuis. De veelhoekige toren bleef steeds bewaard, ook toen aan  het einde van de negentiende eeuw het inmiddels  bouwvallige huis van Verhuell door Jacobus Albracht Insinger werd afgebroken. Op de kelder verrees vervolgens een schuur, die in 1957 plaats maakte voor een nieuwe woonvleugel in achttiende-eeuwse trant. Opdrachtgever was de familie Beelaerts van Blokland, die sinds 1955 eigenaar is.