Roelant Roghman

Roelant Roghman's Kasteeltekeningen :

De tachtigjarige oorlog (1568 - 1648) loopt ten einde en de "Vrede van Münster" is in aankomst, als Roelant Roghman in 1646-1647 zijn wereldberoemde serie kasteeltekeningen maakt.
Geboren op 14 maart 1627 in Amsterdam is hij tegen de twintig jaar oud. Hij trekt met potlood en papier (en allerlei andere spullen die een rondtrekkend kunstenaar nodig heeft) twee jaar te voet door het Graafschap Holland, door Zeeland en door het Bisdom Utrecht. Ook enkele kastelen in de hertogdommen Gelderland en Brabant heeft hij bezocht en opgetekend. Alle tekeningen zijn gedetailleerd uitgewerkt en tonen een bijzondere interesse in middeleeuwse bouwwerken.
Waarom? Waarom gaat een 19-jarige tekenaar door 'Holland & omstreken' trekken om alles wat hij aan kastelen ziet vast te leggen? Zo'n 150 kastelen zijn door hem opgetekend, "tot op de meest afgelegen plaatsen, vaak vanuit verschillende hoeken, met een ongekende virtuositeit in de architecturale en landschappelijke weergave" (citaat uit "De Kasteeltekeningen van Roelant Roghman", zie hieronder).
Het zou kunnen dat de tekeningen gemaakt zijn met als doel ze om te zetten naar een gravurenreeks. Slechts één gravure is ons overgeleverd, namelijk "Zuylen", van de hand van Roghman's zuster Geertruy.
Eerst 60 jaar later, in 1708, ontstaat bij een veiling van de bezittingen van "Dhr. Bentes tot Amsterdam" het eerste overzicht van Roghman's werk: de "Lijst Bentes", die een kleine 250 tekeningen vermeldt. Enkele jaren later, in 1711, publiceerde Ludolf Smids zijn "Schatkamer der Nederlandsse Oudheden" waarin een 30-tal gravures is opgenomen naar tekeningen van Roghman. Het Rijksmuseum in Amsterdam beschikt over een bijzonder exemplaar van deze "Schatkamer", die extra caterns bevat met vele manuscript-aantekeningen van de hand van tekenaar/dichter Abraham de Haen jr. (1707 - 1748). Hierin staat met name de "Lijst de Haen", als opvolger en vooral als aanvulling op de lijst van "Bentes".

De Bentes-collectie ging in zijn geheel over naar Christiaan van Hoek, in de loop van de 18e eeuw naar Ploos van Amstel, en in 1800 (bij zijn veiling op 3 maart) de hele wereld over.

Rond 1990 omvatte de collectie nog meer dan 220 tekeningen, verdeeld over inderdaad een grote groep eigenaren:
48 - Teylers Museum in Haarlem,
45 - Rijksprentenkabinet in Amsterdam,
11 - Museum Boymans-van Beuningen, Rotterdam,
10 - Gemeentearchief Rotterdam,
11 - Overige musea, stichtingen en rijksdiensten, binnenland,
70 - Particuliere verzamelingen, binnenland,
30 - Buitenland (Musea en particuliere verzamelingen).


In 1989 verscheen bij Uitgeverij Canaletto in Alphen aan de Rijn in twee delen het onvolprezen standaardwerk over Roghman's tekeningen van de hand van Jhr. dr. H.W.M. van der Wijck, met medewerking van Dr. J.W. Niemeijer,

« De Kasteeltekeningen van Roelant Roghman » (ISBN 90 6469 629 2)

Reeds rond 1930 had Jhr. Dr. W.A. Beelaarts van Blokland plannen opgevat voor een wetenschappelijke uitgave van Roghman's tekeningen, doch zijn overlijden in 1935 verhinderde een spoedige voltooiing van dat project. Na diverse beschouwingen hierover en zelfs een heuse prijsvraag van het Teylers Tweede Genootschap, namen de auteurs de uitdaging aan, doch vrij snel stopte het werk.
In 1980 werd het team uitgebreid met M.D. Haga en Drs. W.Th. Kloek, en kon het project succesvol worden afgerond met de verschijning in 1989 van deel I (de tekeningen zelf, met vele bijlagen en toelichtingen), en in 1991 deel II (kunsthistorische en topografische aspecten, en het leven en werk van Roelant Roghman).
Helaas. De boeken zijn uitverkocht, en slechts antiquarisch verkrijgbaar.

Hieronder de tekeningen van Roelant Roghman. De nummering uit de catalogus is overgenomen in de bestandsnamen van de prenten, die op enkele momenten in een andere alfabetische volgorde worden getoond.×