Poptaslot

Aan het einde van de vijftiende eeuw is er sprake van een Sasker van Camstra, die de naam van zijn moeder, Heringa, aannam. De stad Groningen was rond 1480 op het toppunt van haar macht en probeerde ook in Friesland de heerschappij te verkrijgen. Dat leidde tot een verdrag, waarbij Oostergo en Westergo zich tien jaar aan Groningen verbonden. Sasker zou bij dit verdrag betrokken zijn geweest. In 1510 liet hij een testament vastleggen op de Heringastate, waaruit de concluderen valt, dat het huis er toen al stond. Na zijn dood erfde zoon Eelcke de state en heeft vermoedelijk de bouw voltooid. Eelcke koos tijdens de Opstand de kant van de protestanten. Door die keuze was hij in 1566 gedwongen Friesland te ontvluchten en zijn heil te zoeken in Emden. Dat overkwam ook zijn zoon Aede, die na het verlaten van de Heringastate niet lang daarna in Emden overleed. Wellicht liet hij rond 1600 de toegang naar de tegenwoordige voorzijde verplaatsen en het poortgebouw verbouwen. Zijn dochter Womck trouwde een Van Eysinga en de Heringastate ging over naar die familie. In 1631 verbouwde Tjalling van Eysinga II de state. Het interieur werd onder andere van vele renaissancistische poortjes, schouwen en betimmeringen voorzien. Het poortgebouw werd verhoogd en van een nieuwe gevel voorzien in de trant van Hendrick de Keyser. In 1687 werd het kasteel verkocht aan Henricus Popta. Bij het kasteel hoorden een schuur, een slotboerderij, singels, bomen en pachtgronden.
Henricus was een van de acht `oudste advocaten` aan het Hof van Friesland. Hij bezat diverse huizen in Leeuwarden. Zijn nieuwe bezit in Marsum gebruikte hij als zomerverblijf. In de gevel van het poortgebouw liet Popta zijn wapen plaatsen. De van oorsprong doopsgezinde Popta was een religieus man en stichtte naast zijn kasteeltje een vrouwengasthuis, waar arme ongetrouwde vrouwen of weduwen onderdak vonden. Bijzonder voor die tijd was dat het gasthuis voor alle gezindten opengesteld was. Popta overleed in 1712, een jaar voor `zijn` gasthuis werd opgeleverd. Hij werd in Leeuwarden begraven. Na de dood van Popta werd het kasteel niet meer bewoond, zoals de eigenaar in zijn testament had laten vastleggen. Wel mochten de vier voogden van het gasthuis twee kamers in het huis en twee kamers in de boerderij als werkkamer inrichten. Er zijn tot op heden nog steeds vier voogden voor het beheer van het Poptabezit aangesteld, die het huis als werkruimte mogen gebruiken. Deze traditie hoopt men nog vele jaren te kunnen voortzetten.
Het kasteel is opengesteld voor bezoekers. Aan het kasteel is in 1795 een slotboerderij gebouwd. In de voorkamer van die boerderij staat een pronkkast met het indrukwekkende 400-delig Makkumer servies, in 1908 speciaal voor het slot gemaakt. In de zaal vindt de bezoeker replica`s (1881) van het zeer kostbare zeventiende-eeuwse Poptazilver. De originele `Poptaschat` is te bewonderen in het Fries Museum. In 1906 is een ingrijpende verbouwing en restauratie doorgevoerd vanwege ernstige verzakkingen. Toen werd besloten om het slot zoveel mogelijk in de `oude` toestand te herstellen van 1631. Tussen 1908 en 1912 hebben de voogden het Poptaslot ingericht met antieke stukken. De toenmalige `kastelein/slotbewaarder` leidde bezoekers rond, extra gestimuleerd door het feit dat de opbrengsten hem en zijn gezin geheel ten goede kwamen. Daarmee is het Poptaslot een van de oudste kasteelmusea van ons land. Zowel de -inmiddels uiteraard gemoderniseerde en uitgebreide- kamers in Popta`s binnengasthuis bij het kasteel als het buitengasthuis in het dorp worden nog steeds verhuurd aan alleenstaanden.
×