Borg Ewsum

Het borgterrein van Ewsum ligt iets buiten Middelstum. In de historische tuin staat een theeschenkerij: van het kasteel zijn alleen de resten van een ronde toren over.

De familienaam Ewsum duikt op aan het einde van de veertiende eeuw. De Ewsums bezaten veel land rondom Middelstum en rond 1440 kochten ze veel steen aan. Misschien is die steen gebruikt voor de bouw of verbouw van hun borg bij Middelstum. Rond 1472 bouwde Onno van Ewsum een grote toren bij dit huis. Hij was de rijkste hoofdeling in de Ommelanden en leefde in grote staat.
Op latere afbeeldingen is Ewsum te zien als een rechthoekig huis met in het midden een hoge toren met een ui-vormige spits. Aan een zijde is een ronde lage toren in de gracht gebouwd, die wel als geschutskoepel wordt omschreven. In het begin van de zestiende eeuw woedden er oorlogen in het Groningse en daarbij werd onder meer Ewsum zwaar beschadigd. De familie bouwde het huis wel weer op, maar verbleef liever op hun andere kastelen en besloot daarom om Ewsum te verkopen.
In het midden van de zeventiende eeuw bouwde de nieuwe eigenaar, een Lewe, een nieuwe toren. Via een eikenhouten trap bereikte men een grote ridderzaal op de verdieping van het huis. De zaal was ingericht met familiewapens in glas-in-lood en een enorme schoorsteenmantel. Het luxe herenhuis raakte in de achttiende eeuw opnieuw in onbruik. Het complex bestond toen onder meer uit een oranjerie en een theekoepel aan het water. Pas in 1805 ging er weer een Reint Jan Lewe op het huis wonen, die het als kantoor inrichtte. Hij verkocht Ewsum in 1851 ter afbraak, waarbij alleen de oude geschutstoren werd gehandhaafd.×