Nederlandse Kastelenstichting - kenniscentrum voor kasteel en buitenplaatsNederlandse Kastelenstichting - kenniscentrum voor kasteel en buitenplaatsNederlandse Kastelenstichting - kenniscentrum voor kasteel en buitenplaats

Boek van de Maand

Gelders Arcadiƫ, Altals van een buitenplaatslandschap

In tegenstelling tot andere werken die een regionaal overzicht geven van buitenplaatsen, is in dit werk een grote rol weggelegd voor het landschap waarin de buitenplaatsen gesticht werden. Arcadië is de verwijzing naar een plaats die in de Griekse mythologie wordt beschreven als idyllisch en lieflijk. Het landschap van de Veluwezoom met het geaccidenteerde terrein en de prachtige natuur, dat zich grofweg uitstrekt van Wageningen tot Dieren, wordt door de auteurs zo bestempeld.

Er is volop aandacht voor het ontstaan van de stuwwallen tijdens de voorlaatste IJstijd. De sedimentafzettingen in de laatste 10.000 jaar, die de basis vormen voor de kenmerkende groene natuur in deze regio, verdienen aandacht. In een van de hoofdstukken tonen de auteurs aan dat de regio in een ver verleden al bewoond werd. Langzaam wordt er toegewerkt naar het buitenplaatsenlandschap zoals we dat nu kennen. 

De mens ging een steeds belangrijkere rol spelen in het landschap door het ontplooien van economische activiteiten langs de beken. De eerste buitens in de regio stammen uit de zeventiende eeuw en komen voort uit in onbruik geraakte kastelen. De achtergronden van bewoners blijken per periode te verschillen; met name de welvarendheid van eigenaren speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van buitenplaatsen. In de negentiende en twintigste eeuw was er aandacht voor de aanleg van tuinen en parken. In het boek wordt aandacht geschonken aan de rol van vier tuinontwerpers die ieder hun stempel hebben gedrukt op meerdere tuinen.

Het boek spreekt mij aan doordat de auteurs de rol benadrukken die lokale natuur en cultuur hebben gespeeld bij de ontwikkeling tot een buitenplaatsenlandschap. De toekomst van het Gelders Arcadië wordt in dat licht ook gekoppeld aan moderne ontwikkelingen. Buitenplaatsen zijn lang niet altijd meer bewoond en daarom moet een economische drager voor het pand en de omgeving worden gevonden. Herbestemmingen die hebben plaatsgevonden worden bediscussieerd en bieden handvatten voor toekomstige ontwikkelingen.

In het slot van het boek worden alle bestaande en verdwenen landgoederen en buitenplaatsen in Gelders Arcadië kort beschreven. De nummers van de 107 landgoederen en buitenplaatsen corresponderen met die op de overzichtskaart op de schutbladen. Per object is de geschiedenis van het object en de bewoners kort samengevat, en wordt afgesloten met de huidige bestemming.

Dit boek is onder eindredactie van Elyze Storms-Smeets, door het Gelders Genootschap geschreven, en in 2011 uitgegeven door Uitgeverij Matrijs. De uitgave telt 192 pagina’s en is te vinden onder plaatscode nX2.9GE6/GELD.

 
NKS | Klooster OLV Ter Eem | Daam Fockemalaan 22, 3818 KG Amersfoort | T 033 51 00 577 | E | KvK nr.: 41149488