Abraham Rademaker

De Gouden Eeuw der Topografie: De achttiende eeuw leverde de Zeven Nederlandsche Provinciën niet alleen een Gouden Eeuw qua welvaart, doch ook een Gouden Eeuw van de topografie, gezien de ongekende rijkdom aan topografische tekenaars en graveurs. Het is de eeuw van publicaties als « Hedendaagse Historie of Tegenwoordige Staat der verenigde Nederlanden » (1738 - 1803), en « Het Verheerlykt Nederland, of Kabinet van Hedendaagsche gezigten van steden, dorpen, sloten, adelyke huizen, ...» (1745 - 1774), beide van uitgever Isaac Tirion, waaraan werd meegewerkt door een keur aan tekenaars en graveurs: Cornelis Pronk, Abraham de Haan, Jan de Beijer, Hendrik Spilman, Simon Fokke, Jan Casper Philips, Casper Janszn Philips e.a. Als voorganger van dit gezelschap had reeds in 1725 Abraham Rademaker bij Willem Barents, "boeckvercooper aan de Nieuwezijds Voorburgwal over de Nieuwstraat" laten verschijnen « Het Kabinet van Nederlandsche Outheden en Gezichten » in twee delen, elk gevuld met 150 kopergravures van zijn eigen hand, alsmede per gravure "eene korte Beschryving der zelve in het Duitsch, Fransch en Engelsch". Het bijzondere van Rademaker’s etsen is, dat hij voor zijn werk geen nieuwe tekeningen vervaardigde, maar voor zijn illustraties afbeeldingen gebruikte die reeds in verschillende periodes van de 17e en 18e eeuw waren getekend. Van tal van plaatsen die hij in zijn werk opnam, gebruikte hij twee of drie, en soms zelfs nog meer, afbeeldingen, waardoor men een zeer interessant beeld krijgt van de ontwikkeling van bepaalde bouwwerken, van uitbreidingen, wijzigingen en verval. Reeds in de 18e eeuw bestond voor dit werk grote belangstelling. Nauwelijks twee jaar na de eerste druk verscheen een nieuwe uitgave (1727-1732), ditmaal in drie banden. In dezelfde eeuw verschenen nog twee herdrukken, in 1770 en 1790. Vooral de eerste druk van 1725 is uiterst zeldzaam geworden. Van de latere drukken bestaat nog een enkel exemplaar, doch hiervan is het nadeel dat de kwaliteit van de afdrukken der platen bij de toename van het aantal herdrukken, er - wellicht door slijtage - beslist niet beter op geworden is. In de 20e eeuw verschenen facsimilé uitgaven, zoals in 1966 (Europese Bibliotheek, Zaltbommel), 1975 (Schuyt & Co, Haarlem), en een anonieme uitgave ca. 1980. Abraham Rademaker is geboren te Lisse, tussen 11 september 1676 en 10 september 1677, als zoon van glazenmaker Frederik Rademaker. Reeds op jonge leeftijd ontwikkelde hij een tekentalent voor bouwkundige objecten. Op 10 september 1706 ging hij in Amsterdam in ondertrouw met Maria Roosekrans (1671/72 - 1750), dochter van goudsmid Laurens Roosekrans. Hun enige kind overleed reeds jong. In 1730 vertrok het echtpaar naar Haarlem, waar Rademaker zich in 1732 bij het gilde liet inschrijven als ’konstschilder’. Op de sacramentsdag in 1734 (24 juni) werd hij bij het tekenen in het veld buiten de stad overvallen door enkele boeren die hem aanzagen voor een katholiek moordenaar, en raakte hij zwaar gewond. Aan deze verwondingen is hij een half jaar later op 5 januari 1735 overleden. Zie ook het uitgebreide artikel van Kees Kaldenbach: Abraham Rademaker (1676/77-1735); nieuwe biografische gegevens en een verkenning van zijn getekende werk, oorspronkelijk gepubliceerd in het Leids Kunsthistorisch Jaarboek van 1987. Zijn bekendste graveerwerk is in druk verschenen in een korte periode (1725 - 1732): 1725 : Kabinet van Nederlandsche Outheden en Gezichten. Holland en omgeving, Gelderland, en een enkele prent uit Brabant en Limburg (300 prenten). 1728 : Hollands Tempe verherelykt. Amsterdam en de Buitenplaatsen in Kennemerland (30 prenten). 1729 : Spiegel van Amsterdams Zomervreugd. Amsterdam en omgeving (20 prenten). 1730 : Hollands Arcadia of de vermaarde rivier Den Amstel. De buitenplaatsen aan de Amstel (100 prenten). 1732 : Rhijnlands fraaiste gezichten. Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland (100 prenten). Was het ’kabinet’ nog vooral graveerwerk aan de hand van reeds bestaande tekeningen, langzamerhand tekent Rademaker zelf de studies voor zijn gravures. En nog later worden het alleen nog maar tekeningen, zeker gezien de vier albums met honderden tekeningen in het bezit van de familie Beelaerts van Blokland, die omstandig beschreven zijn in het in 2006 verschenen standaardwerk « De Kasteeltekeningen van Abraham Rademaker » van de hand van Willem Beelaerts van Blokland en Charles Dumas (met een bijdrage van Dr. Hanneke Ronnes), uitgegeven door Waanders Uitgeverij, Zwolle, en de Nederlandse Kastelenstichting, Wijk bij Duurstede (ISBN 90-400-9114-5).