Landgoed Oud Amelisweerd

Oud-Amelisweerd is een kasteel en ridderhofstad bij Bunnik in de Nederlandse provincie Utrecht. Het maakt samen met het koetshuis en de tuin het complex Historische Buitenplaats Oud-Amelisweerd. Samen met Nieuw-Amelisweerd vormt het de landgoederen Amelisweerd.

In de 13e eeuw werd ridder Amelis door de proosdij van Oudmunster met een waard bij Bunnik beleend. In het Latijn werd hij Amelis de Insula genoemd, wat Amelis uit de Weerd betekent. In 1227 wordt hij vermeld onder de ministerialen van bisschop Otto van Lippe van Utrecht.

Later werd deze waard in twee delen verdeeld, Oud-Amelisweerd en Nieuw-Amelisweerd of Groenewoude.

In 1394 werd Herman van Wulven uit het geslacht van Lockhorst met Oud-Amelisweerd beleend, en in 1423 diens zoon Hendrik. Omdat deze ongehuwd overleed erfde Lutgard van Buren, dochter van zijn zuster Clementia en Balthazar van Buren, het leengoed. Lutgard trouwde met Jan van Renesse die in 1453 met het goed werd beleend.

Diens erfgenaam, ook Jan van Renesse geheten, was de eigenaar toen het huis in 1537 door de Staten van Utrecht als ridderhofstad werd erkend.

Na 130 jaar in het bezit te zijn geweest van het geslacht van Renesse kwam Oud-Amelisweerd in 1583 in het bezit van Amelis Utenengh. Zijn zoon Cornelis droeg het goed over aan Paschina d`Edel, weduwe van Jacob van Hove von Zijll. Toen haar zoon Jacob kinderloos overleed, werd het goed in 1649 aan Huibert van Buren toegewezen.

In het Rampjaar 1672 werd het huis door de troepen van Lodewijk XIV van Frankrijk verwoest. Vanaf die tijd waren er slechts de fundamenten van de oude hofstad, een koepel en een onaanzienlijk huis over.

in 1725 kwam het goed aan Jacob Johan van Delen. Bij diens overlijden erfde zijn echtgenote Oud-Amelisweerd. in 1760 kwam het aan haar zwager Gerard Arnoud Hasselaar, burgemeester van Amsterdam. Twee maanden later schonk deze het aan zijn schoonzoon Gerard Godard Taets van Amerongen. Deze liet een brug over de Kromme Rijn aanleggen en herstructureerde het landgoed tot een park met uitgebreide tuinen. Deze structuur is tegenwoordig nog terug te vinden. in 1770 bouwde hij het landhuis Oud-Amelisweerd als zomerverblijf.

Zijn zoon Gerard Arnoud verkocht Oud-Amelisweerd in 1808 aan Lodewijk Napoleon, koning van Holland. Na ruim een jaar verkocht de koning zijn bezitting aan Jan Pieter van Wickevoort Crommelin, staatsraad en kanselier van het koninkrijk. In 1811 verkocht deze het huis aan Paulus Wilhelmus Bosch van Drakestein, burgemeester van Utrecht.

Ten slotte werd het goed in 1951 door de familie Bosch van Oud Amelisweerd aan de gemeente Utrecht verkocht.Het landhuis Oud-Amelisweerd werd tot 2012 beheerd door het Centraal Museum. Sinds 31 augustus 2012 wordt het landhuis beheerd door de Stichting Museum Oud Amelisweerd (MOA). In het voorjaar van 2014 volgde openstelling voor het publiek.

Het museum toont drie collecties in samenhang: de Armando collectie, de historische buitenplaats en Chinees behang.×